PM SHRI KENDRIYA VIDYALYA PRAGATI VIHAR LIBRARY SHIFT-2
ЁЯУШ PM SHRI KENDRIYA VIDYALAYA,PRAGATI VIHAR SHIFT 2
Book Title
PRINCIPLES OF LIBRARY SCIENCE GIVEN BY Dr. S.R.RANGANATHANS
HOME
- Home
- MY LIBRARY
- WEB DIRECTORY
- STUDENTS CORNER
- TEACHERS PAGE
- GALLARY
- EDUCATIONAL WEBSITES
- PARIKSHA KOSH
- E BOOKS
- SWAYAM
- PUSTAKOPHAR
- KVS CIRCULAR ARCHIVES
- LIBRARY NEWSLETTERS
- G K CORNER
- QUIZ CORNER
- LIBRARY SUBSCRIPTION
- CAREER GUIDANCE
- HINDI STORIES
- VIRTUAL LIBRARY
- LIBRARY ON LINKTREE
- LIBRARY APP
- NCERT TEXTBOOKS
- NIPUN BHARAT
- 100 DAYS OF READING CAMPAIGN
- BOOK REVIEW FORMAT
- CBSE CURRICULUM 2025-2026
- SCHOOL LIBRARY PROCEDURE MANUAL
- SPLIT UP SYLABUS 2025-26
- SOLib (Small Open Library)
- GYAN
- рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдкुрд╕्рддрдХाрд▓рдп рд╕рдк्рддाрд╣ (14 рдирд╡рдо्рдмрд░ - 21 рдирд╡рдо्рдмрд░ )
- CREATIVE AND CRITICAL THINKING
- NATIONAL DIGITAL LIBRARY
- рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд╢िрдХ्рд╖ा рдиीрддि 2020
- NATIONAL BOOK TRUST- E BOOKS
- LIBRARY YOUTUBE CHANNEL
AA
Tuesday, April 23, 2024
World Book and Copyright Day 2024
рд╡िрд╢्рд╡ рдкुрд╕्рддрдХ рдФрд░ рдХॉрдкीрд░ाрдЗрдЯ рджिрд╡рд╕: рдЗрддिрд╣ाрд╕
рдпूрдиेрд╕्рдХो рдиे рд╡िрд▓िрдпрдо рд╢ेрдХ्рд╕рдкिрдпрд░, рдоिрдЧुрдПрд▓ рд╕рд░्рд╡ेंрдЯ्рд╕ рдФрд░ рдЗंрдХा рдЧाрд░्рд╕िрд▓рд╕ो рдбे рд▓ा рд╡ेрдЧा рд╕рд╣िрдд рдорд╣ाрди рд╕ाрд╣िрдд्рдпрдХाрд░ों рдХो рд╢्рд░рдж्рдзांрдЬрд▓ि рджेрдиे рдХे рд▓िрдП 23 рдЕрдк्рд░ैрд▓ рдХो рд╡िрд╢्рд╡ рдкुрд╕्рддрдХ рджिрд╡рд╕ рдХे рд░ूрдк рдоें рдЪुрдиा рд╣ै, рдЬिрдирдХी рдЗрд╕ी рджिрди рдоृрдд्рдпु рд╣ुрдИ рдеी। 1995 рдоें, рджुрдиिрдпा рднрд░ рдХे рд▓ेрдЦрдХों рдФрд░ рдкुрд╕्рддрдХों рдХो рд╢्рд░рдж्рдзांрдЬрд▓ि рджेрдиे рдФрд░ рд╕рдо्рдоाрди рджेрдиे рдХे рд▓िрдП рдкेрд░िрд╕ рдоें рдЖрдпोрдЬिрдд рдпूрдиेрд╕्рдХो рдЬрдирд░рд▓ рдХॉрди्рдл्рд░ेंрд╕ рдж्рд╡ाрд░ा рдЗрд╕ рддिрдеि рдХो рдЕंрддिрдо рд░ूрдк рджिрдпा рдЧрдпा рдеा।
рдХॉрдкीрд░ाрдЗрдЯ рдХ्рдпा рд╣ै?
рдпрд╣ рдПрдХ рдХाрдиूрдиी рдЕрд╡рдзाрд░рдгा рд╣ै, рдЬो рдЕрдзिрдХांрд╢ рд╕рд░рдХाрд░ों рдж्рд╡ाрд░ा рд▓ाрдЧू рдХी рдЧрдИ рд╣ै, рдЬो рд▓ेрдЦрдХों рдпा рдоूрд▓ рдХाрд░्рдпों рдХे рд░рдЪрдиाрдХाрд░ों рдХो рдЖрдорддौрд░ рдкрд░ рд╕ीрдоिрдд рд╕рдордп рдХे рд▓िрдП рд╡िрд╢ेрд╖ рдЕрдзिрдХाрд░ рджेрддी рд╣ै। рдоूрд▓рддः рдпрд╣ рдирдХрд▓ рдХрд░рдиे рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рд╣ै। рдпрд╣ рдХॉрдкीрд░ाрдЗрдЯ рдзाрд░рдХ рдХो рдХाрд░्рдп рдФрд░ рдЕрди्рдп рд╕ंрдмंрдзिрдд рдЕрдзिрдХाрд░ों рдХे рд▓िрдП рд╢्рд░ेрдп рдкाрдиे рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рднी рджेрддा рд╣ै। рддो, рдпрд╣ рдПрдХ рдмौрдж्рдзिрдХ рд╕ंрдкрджा рд░ूрдк рд╣ै।
рд╡िрд╢्рд╡ рдкुрд╕्рддрдХ рдПрд╡ं рдХॉрдкीрд░ाрдЗрдЯ рджिрд╡рд╕: рдЙрдж्рджेрд╢्рдп
рдЗрд╕ рдЕрд╡рд╕рд░ рдкрд░ рджुрдиिрдпा рднрд░ рдоें рдХिрддाрдмों рдФрд░ рд▓ेрдЦрдХों рдХो рд╢्рд░рдж्рдзांрдЬрд▓ि рджी рдЬाрддी рд╣ै рдФрд░ рд▓ोрдЧों рдХो рдкрдв़рдиे рдХे рдЖрдиंрдж рдХो рдЦोрдЬрдиे рдХे рд▓िрдП рдк्рд░ोрдд्рд╕ाрд╣िрдд рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдЗрд╕рд╕े рдЙрди рд▓ोрдЧों рдХे рдк्рд░рддि рд╕рдо्рдоाрди рдкैрджा рд╣ोрдЧा рдЬिрди्рд╣ोंрдиे рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рдФрд░ рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ рдк्рд░рдЧрддि рдоें рдЕрдкूрд░рдгीрдп рдпोрдЧрджाрди рджिрдпा рд╣ै। рд╕рд╣िрд╖्рдгुрддा рдХी рд╕ेрд╡ा рдоें рдмрдЪ्рдЪों рдФрд░ рдпुрд╡ा рд▓ोрдЧों рдХे рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХे рд▓िрдП рдпूрдиेрд╕्рдХो рдкुрд░рд╕्рдХाрд░ рдк्рд░рджाрди рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рд╕ाрде рд╣ी, рдпрд╣ рджिрди рдХॉрдкीрд░ाрдЗрдЯ рдХाрдиूрдиों рдФрд░ рдмौрдж्рдзिрдХ рдХॉрдкीрд░ाрдЗрдЯ рдХी рд░рдХ्рд╖ा рдХे рдЕрди्рдп рдЙрдкाрдпों рдХे рдмाрд░े рдоें рд▓ोрдЧों рдХे рдмीрдЪ рд╕рдордЭ рдмрдв़ाрдПрдЧा।
рдЗрд╕рдоें рдХोрдИ рд╕ंрджेрд╣ рдирд╣ीं рд╣ै рдХि рдпрд╣ рджिрди рджुрдиिрдпा рднрд░ рдХे рд▓ोрдЧों рдФрд░ рд╡िрд╢ेрд╖ рд░ूрдк рд╕े рд▓ेрдЦрдХों, рдк्рд░рдХाрд╢рдХों, рд╢िрдХ्рд╖рдХों, рдкुрд╕्рддрдХाрд▓рдпाрдз्рдпрдХ्рд╖ों, рд╕ाрд░्рд╡рдЬрдиिрдХ рдФрд░ рдиिрдЬी рд╕ंрд╕्рдеाрдиों, рдоाрдирд╡ीрдп рдЧैрд░ рд╕рд░рдХाрд░ी рд╕ंрдЧрдардиों рдФрд░ рдЬрдирд╕ंрдЪाрд░ рдоाрдз्рдпрдоों рд╕рд╣िрдд рдкुрд╕्рддрдХ рдЙрдж्рдпोрдЧ рдХे рд╣िрддрдзाрд░рдХों рдХे рд▓िрдП рд╕ाрдХ्рд╖рд░рддा рдХो рдмрдв़ाрд╡ा рджेрдиे рдФрд░ рд╕рднी рдХी рдорджрдж рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдПрдХ рдоंрдЪ рдмрди рдЧрдпा рд╣ै। рд╢ैрдХ्рд╖िрдХ рд╕ंрд╕ाрдзрдиों рддрдХ рдкрд╣ुंрдЪ рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиा।
World Earth Day (22.04.2024)
World Earth Day 2024: рдкृрде्рд╡ी рд╕िрд░्рдл़ рдордиुрд╖्рдпों рдХी рд╣ी рдирд╣ीं рдмрд▓्рдХि рдХрд░ोрдб़ों рдЬीрд╡-рдЬंрддुрдУं рдФрд░ рд╡рдирд╕्рдкрддिрдпों рдХे рд░рд╣рдиे рдХा рд╕्рдеाрди рд╣ै рдпा рдпूं рдХрд╣ें рдХि рдпрд╣ рд╕рдмрдХा рдШрд░ рд╣ै. рд▓ेрдХिрди, рдордиुрд╖्рдп рдЕрдкрдиी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддाрдУं рдХी рдкूрд░्рддि рдХे рд▓िрдП рдкृрде्рд╡ी рдХो рд▓рдЧाрддाрд░ рдиुрдХрд╕ाрди рдкрд╣ुंрдЪाрддा рдЬा рд░рд╣ा рд╣ै. рдЬिрд╕рдХे рдЪрд▓рддे рдк्рд░ाрдХृрддिрдХ рдЖрдкрджाрдПं рджेрдЦрдиे рдХो рдоिрд▓ рд░рд╣ी рд╣ैं. рдк्рд░рдХृрддि рдЗрд╕ рддрд░ीрдХे рд╕े рдЕрдирдмैрд▓ेंрд╕ рд╣ो рдЧрдИ рд╣ै рдХि рдмाрдв़, рдкॉрд▓्рдпूрд╢рди, рдХ्рд▓ाрдЗрдоेрдЯ рдЪेंрдЬ, рдЧ्рд▓ोрдмрд▓ рд╡ॉрд░्рдоिंрдЧ рдЬैрд╕ी рд╕рдорд╕्рдпाрдПं рдмрдв़рддी рдЬा рд░рд╣ी рд╣ैं.
рдЗрди्рд╣ी рд╕рдорд╕्рдпाрдУं рдкрд░ рд╕рдмрдХा рдз्рдпाрди рдЖрдХрд░्рд╖िрдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдФрд░ рдкृрде्рд╡ी рдкрд░ рдоंрдбрд░ा рд░рд╣े рдЦрддрд░े рдХो рджूрд░ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП 'рд╡рд░्рд▓्рдб рдЕрд░्рде рдбे' рдордиाрдпा рдЬाрддा рд╣ै, рддाрдХि рд▓ोрдЧों рдХो рдкृрде्рд╡ी рдФрд░ рдк्рд░рдХृрддि рдХे рдорд╣рдд्рд╡ рдХे рдк्рд░рддि рдЬाрдЧрд░ूрдХ рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХे. рд╣рд░ рд╕ाрд▓ рд╡िрд╢्рд╡ рдкृрде्рд╡ी рджिрд╡рд╕ 22 рдЕрдк्рд░ैрд▓ 2024 рдХो рдордиाрдпा рдЬाрддा рд╣ै рдФрд░ рд╣рд░ рдмाрд░ рдПрдХ рдЕрд▓рдЧ рдеीрдо рд░рдЦी рдЬाрддी рд╣ै.
рд╡рд░्рд▓्рдб рдЕрд░्рде рдбे 2024 рдеीрдо
рд╣рд░ рд╕ाрд▓ рд╡рд░्рд▓्рдб рдЕрд░्рде рдбे рдПрдХ рдирдИ рдФрд░ рдЕрд▓рдЧ рдеीрдо рдХे рд╕ाрде рд╕ेрд▓िрдм्рд░ेрдЯ рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै. рд╕ाрд▓ 2024 рдоें рдЗрд╕рдХी рдеीрдо рд╣ै-рдк्рд▓ैрдиेрдЯ рд╡рд░्рд╕ेрд╕ рдк्рд▓ाрд╕्рдЯिрдХ (Planet vs Plastic). рдЗрд╕ рдеीрдо рдХा рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рд╕िंрдЧрд▓ рдпूрдЬ рдк्рд▓ाрд╕्рдЯिрдХ рдХे рдЙрдкрдпोрдЧ рдХो рд╕рдоाрдк्рдд рдХрд░рдиा рдФрд░ рдЙрд╕рдХे рдСрдк्рд╢ंрд╕ рдХी рддрд▓ाрд╢ рдкрд░ рдЬोрд░ рджेрдиा рд╣ै. рд╡рд╣ीं рд╕ाрд▓ 2023 рдХी рдеीрдо рдеी, рдЗрди्рд╡ेрд╕्рдЯ рдЗрди рдЕрд╡рд░ рдк्рд▓ैрдиेрдЯ (Invest in our planet).
рд╡рд░्рд▓्рдб рдЕрд░्рде рдбे рдЗрддिрд╣ाрд╕
рд╡рд░्рд▓्рдб рдЕрд░्рде рдбे рдордиाрдиे рдХा рд╡िрдЪाрд░ рдкрд╣рд▓ी рдмाрд░ 1969 рдоें рдпूрдиेрд╕्рдХो рд╕рдо्рдоेрд▓рди рдоें рд╢ांрддि рдХाрд░्рдпрдХрд░्рддा рдЬॉрди рдоैрдХрдХोрдиेрд▓ рдиे рджिрдпा рдеा. рд╢ुрд░ू рдоें рдЗрд╕ рджिрди рдХो рдордиाрдиे рдХा рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рдкृрде्рд╡ी рдХा рд╕рдо्рдоाрди рдХрд░рдиा рдеा рдФрд░ 22 рдЕрдк्рд░ैрд▓ 1970 рдХो рдкрд╣рд▓ी рдмाрд░ рд╕ंрдпुрдХ्рдд рд░ाрдЬ्рдп рдЕрдоेрд░िрдХा рдоें рдкृрде्рд╡ी рджिрд╡рд╕ рдордиाрдпा рдЧрдпा рдеा. 1990 рдоें рдбेрдиिрд╕ рд╣ेрд╕ рдиे рд╡िрд╢्рд╡ рд╕्рддрд░ рдкрд░ рдЗрд╕ рджिрди рдХो рдордиाрдиे рдХा рдк्рд░рд╕्рддाрд╡ рд░рдЦा, рдЗрд╕рдоें 141 рджेрд╢ों рдиे рдмрдв़ рдЪрдв़рдХрд░ рд╣िрд╕्рд╕ा рд▓िрдпा. рд╕ाрд▓ 2016 рдоें рдкृрде्рд╡ी рджिрд╡рд╕ рдХो рдЬрд▓рд╡ाрдпु рд╕ंрд░рдХ्рд╖рдг рдХे рд▓िрдП рд╕рдорд░्рдкिрдд рдХрд░ рджिрдпा рдЧрдпा. рд╡рд░्рддрдоाрди рдоें рдкृрде्рд╡ी рджिрд╡рд╕ рдиेрдЯрд╡рд░्рдХ 190 рджेрд╢ों рдоें 20,000 рд╕ाрдЭेрджाрд░ों рдФрд░ рд╕ंрдЧрдардиों рдоें рдлैрд▓ा рд╣ुрдЖ рд╣ै.
рдЗрд╕ рджिрди рдХो рдордиाрдиे рдХा рдЙрдж्рджेрд╢्рдп
рдкृрде्рд╡ी рджिрд╡рд╕ рдкрд░ рд▓ाрдЦों рд▓ोрдЧ рдоिрд▓рдХрд░ рдк्рд░рджूрд╖рдг рдФрд░ рдкृрде्рд╡ी рдХो рдЦрддрд░ा рдкрд╣ुंрдЪाрдиे рд╡ाрд▓ी рдЪीрдЬ़ों, рдЬैрд╕े - рд╡рдиों рдХी рдХрдЯाрдИ рд▓рдЧाрддाрд░ рдмрдв़рддी рдЬा рд░рд╣ी рд╣ै, рдРрд╕े рдЧंрднीрд░ рдкрд░्рдпाрд╡рд░рдгीрдп рдоुрдж्рджों рдкрд░ рдЪрд░्рдЪा рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдЦрдб़े рд╣ोрддे рд╣ैं. рдЗрд╕ рдоौрдХे рдкрд░ рджुрдиिрдпा рднрд░ рдоें рддрд░рд╣-рддрд░рд╣ рдХे рдХाрд░्рдпрдХ्рд░рдоों рдХी рдорджрдж рд╕े рд▓ोрдЧों рдХो рдкрд░्рдпाрд╡рд░рдг рдХो рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓े рдЦрддрд░ों рдХे рдмाрд░े рдоें рдЕрд╡рдЧрдд рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै рдФрд░ рдкृрде्рд╡ी рдХो рдмрдЪाрдиे рдХे рд▓िрдП рдХिрдП рдк्рд░рдпाрд╕ों рдХे рд▓िрдП рдЬाрдЧрд░ूрдХ рдХрд░рдиा рд╣ै ।
Sunday, April 14, 2024
рдбॉ рднीрдорд░ाрд╡ рдЕंрдмेрдбрдХрд░ рдЬрдпंрддी (рдЬीрд╡рди рдкрд░िрдЪрдп рдПрд╡ं рдЖрдзाрд░िрдд рдк्рд░рд╢्рдиोंрддрд░ी )
| рдЬрди्рдо | 14 рдЕрдк्рд░ैрд▓ 1891 рдордз्рдп рдк्рд░рджेрд╢, рднाрд░рдд рдоें |
| рдЬрди्рдо рдХा рдиाрдо | рднिрд╡ा, рднीрдо, рднीрдорд░ाрд╡, рдмाрдмाрд╕ाрд╣ेрдм рдЕंрдмेрдбрдХрд░ |
| рдЕрди्рдп рдиाрдо | рдмाрдмाрд╕ाрд╣ेрдм рдЕंрдмेрдбрдХрд░ |
| рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдпрддा | рднाрд░рддीрдп |
| рдзрд░्рдо | рдмौрдж्рдз рдзрд░्рдо |
| рд╢ैрдХ्рд╖िрдХ рд╕рдо्рдмрдж्рдзрддा | • рдоुंрдмрдИ рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп (рдмी॰рдП॰) • рдХोрд▓ंрдмिрдпा рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп (рдПрдо॰рдП॰, рдкीрдПрдЪ॰рдбी॰, рдПрд▓рдПрд▓॰рдбी॰) рд▓ंрджрди рд╕्рдХूрд▓ рдСрдл़ рдЗрдХोрдиॉрдоिрдХ्рд╕ (рдПрдордПрд╕режрд╕ीреж,рдбीрдПрд╕॰рд╕ी॰) рдЧ्рд░ेрдЬ рдЗрди (рдмैрд░िрд╕्рдЯрд░-рдПрдЯ-рд▓ॉ) |
| рдкेрд╢ा | рд╡िрдзिрд╡ेрдд्рддा, рдЕрд░्рдерд╢ाрд╕्рдд्рд░ी, рд░ाрдЬрдиीрддिрдЬ्рдЮ, рд╢िрдХ्рд╖ाрд╡िрдж्рджाрд░्рд╢рдиिрдХ, рд▓ेрдЦрдХ рдкрдд्рд░рдХाрд░, рд╕рдоाрдЬрд╢ाрд╕्рдд्рд░ी, рдоाрдирд╡рд╡िрдЬ्рдЮाрдиी, рд╢िрдХ्рд╖ाрд╡िрдж्, рдзрд░्рдорд╢ाрд╕्рдд्рд░ी, рдЗрддिрд╣ाрд╕рд╡िрдж् рдк्рд░ोрдлेрд╕рд░, рд╕рдо्рдкाрджрдХ |
| рд╡्рдпрд╡рд╕ाрдп | рд╡рдХीрд▓, рдк्рд░ोрдлेрд╕рд░ рд╡ рд░ाрдЬрдиीрддिрдЬ्рдЮ |
| рдЬीрд╡рди рд╕ाрдеी | рд░рдоाрдмाрдИ рдЕंрдмेрдбрдХрд░ (рд╡िрд╡ाрд╣ 1906- рдиिрдзрди 1935) рдбॉреж рд╕рд╡िрддा рдЕंрдмेрдбрдХрд░ ( рд╡िрд╡ाрд╣ 1948- рдиिрдзрди 2003) |
| рдмрдЪ्рдЪे | рдпрд╢рд╡ंрдд рдЕंрдмेрдбрдХрд░ |
| рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ рджрд▓ | рд╢ेрдб्рдпुрд▓्рдб рдХाрд╕्рдЯ рдлेрдбрд░ेрд╢рди рд╕्рд╡рддंрдд्рд░ рд▓ेрдмрд░ рдкाрд░्рдЯी рднाрд░рддीрдп рд░िрдкрдм्рд▓िрдХрди рдкाрд░्рдЯी |
| рдЕрди्рдп рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ рд╕ंрдмрдж्рдзрддाрдРं | рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рд╕ंрдЧрдарди: • рдмрд╣िрд╖्рдХृрдд рд╣िрддрдХाрд░िрдгी рд╕рднा • рд╕рдорддा рд╕ैрдиिрдХ рджрд▓ рд╢ैрдХ्рд╖िрдХ рд╕ंрдЧрдарди: • рдбिрдк्рд░ेрд╕्рдб рдХ्рд▓ाрд╕ेрд╕ рдПрдЬ्рдпुрдХेрд╢рди рд╕ोрд╕ाрдпрдЯी • рдж рдмाँрдмे рд╢ेрдб्рдпुрд▓्рдб рдХाрд╕्рдЯ्рд╕ рдЗрдо्рдк्рд░ुрд╡्рд╣рдоेंрдЯ рдЯ्рд░рд╕्рдЯ • рдкिрдкрд▓्рд╕ рдПрдЬ्рдпुрдХेрд╢рди рд╕ोрд╕ाрдпрдЯी рдзाрд░्рдоिрдХ рд╕ंрдЧрдарди: рднाрд░рддीрдп рдмौрдж्рдз рдорд╣ाрд╕рднा |
| рдкुрд░рд╕्рдХाрд░/ рд╕рдо्рдоाрди | • рдмोрдзिрд╕рдд्рд╡ (1956) • рднाрд░рдд рд░рдд्рди (1990) • рдкрд╣рд▓े рдХोрд▓ंрдмिрдпрди рдЕрд╣ेрдб рдСрдл рджेрдЕрд░ рдЯाрдИрдо (2004) • рдж рдЧ्рд░ेрдЯेрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпрди (2012) |
| рдоृрдд्рдпु | 6 рджिрд╕рдо्рдмрд░ 1956 (рдЙрдо्рд░ 65) рдбॉ॰ рдЖрдо्рдмेрдбрдХрд░ рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд╕्рдоाрд░рдХ, рдирдпी рджिрд▓्рд▓ी, рднाрд░рдд |
| рд╕рдоाрдзि рд╕्рдерд▓ | рдЪैрдд्рдп рднूрдоि,рдоुंрдмрдИ, рдорд╣ाрд░ाрд╖्рдЯ्рд░ |
рдбॉ. рднीрдорд░ाрд╡ рдЕंрдмेрдбрдХрд░ рдХा рдЬрди्рдо рдордз्рдпрдк्рд░рджेрд╢ рдХे рдЗंрджौрд░ рд╢рд╣рд░ рдоें рд╕्рдеिрдд ‘рдорд╣ू’ рдоें рд╣ुрдЖ рдеा рдбॉ. рднीрдорд░ाрд╡ рдЕंрдмेрдбрдХрд░ рдЬी рдХा рдЬрди्рдо 14 рдЕрдк्рд░ैрд▓ 1891 рдоें рд╣ुрдЖ рдеा। рдбॉ. рднीрдорд░ाрд╡ рдЕंрдмेрдбрдХрд░ рдЬाрддि рд╕े рджрд▓िрдд рдеे। рдЙрдирдХी рдЬाрддि рдХो рдЕрдЫूрдд рдЬाрддि рдоाрдиा рдЬाрддा рдеा। рдЗрд╕рд▓िрдП рдЙрдирдХा рдмрдЪрдкрди рдмрд╣ुрдд рд╣ी рдоुрд╢्рдХिрд▓ों рдоें рд╡्рдпрддीрдд рд╣ुрдЖ рдеा।
рдмाрдмाрд╕ाрд╣ेрдм рдЕंрдмेрдбрдХрд░ рд╕рд╣िрдд рд╕рднी рдиिрдо्рди рдЬाрддि рдХे рд▓ोрдЧों рдХो рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рдмрд╣िрд╖्рдХाрд░, рдЕрдкрдоाрди рдФрд░ рднेрджрднाрд╡ рдХा рд╕ाрдордиा рдХрд░рдиा рдкрдб़рддा рдеा। рдХिंрддु рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЬीрд╡рди рдоें рдЖрдпी рд╕рднी рдЪुрдиौрддिрдпों рдХा рдбрдЯ рдХрд░ рд╕ाрдордиा рдХिрдпा рд╡ рджुрдиिрдпा рдоें рдЕрдкрдиी рдПрдХ рд╡िрд╢िрд╖्рда рдкрд╣рдЪाрди рдмрдиाрдИ।
рдмाрдмाрд╕ाрд╣ेрдм рдЕंрдмेрдбрдХрд░ рдХा рдмрдЪрдкрди
рдбॉ. рднीрдорд░ाрд╡ рдЕंрдмेрдбрдХрд░ рдФрд░ рдЙрдирдХे рдкिрддा рдоुंрдмрдИ рд╢рд╣рд░ рдХे рдПрдХ рдРрд╕े рдордХाрди рдоें рд░рд╣рдиे рдЧрдП рдЬрд╣ां рдПрдХ рд╣ी рдХрдорд░े рдоें рдкрд╣рд▓े рд╕े рдмेрд╣рдж рдЧрд░ीрдм рд▓ोрдЧ рд░рд╣рддे рдеे рдЗрд╕рд▓िрдП рджोрдиों рдХे рдПрдХ рд╕ाрде рд╕ोрдиे рдХी рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдирд╣ीं рдеी рддो рдмाрдмाрд╕ाрд╣ेрдм рдЕंрдмेрдбрдХрд░ рдФрд░ рдЙрдирдХे рдкिрддा рдмाрд░ी-рдмाрд░ी рд╕े рд╕ोрдпा рдХрд░рддे рдеे। рдЬрдм рдЙрдирдХे рдкिрддा рд╕ोрддे рдеे рддो рдбॉ рднीрдорд░ाрд╡ рдЕंрдмेрдбрдХрд░ рджीрдкрдХ рдХी рд╣рд▓्рдХी рд╕ी рд░ोрд╢рдиी рдоें рдкрдв़рддे рдеे। рднीрдорд░ाрд╡ рдЕंрдмेрдбрдХрд░ рд╕ंрд╕्рдХृрдд рдкрдв़рдиे рдХे рдЗрдЪ्рдЫुрдХ рдеे, рдкрд░ंрддु рдЫुрдЖрдЫूрдд рдХी рдк्рд░рдеा рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдФрд░ рдиिрдо्рди рдЬाрддि рдХे рд╣ोрдиे рдХे рдХाрд░рдг рд╡े рд╕ंрд╕्рдХृрдд рдирд╣ीं рдкрдв़ рд╕рдХрддे рдеे। рдкрд░ंрддु рдРрд╕ी рд╡िрдбंрдмрдиा рдеी рдХि рд╡िрджेрд╢ी рд▓ोрдЧ рд╕ंрд╕्рдХृрдд рдкрдв़ рд╕рдХрддे рдеे। рднीрдо рд░ाрд╡ рдЕंрдмेрдбрдХрд░ рдЬीрд╡рдиी рдоें рдЕрдкрдоाрдирдЬрдирдХ рд╕्рдеिрддिрдпों рдХा рд╕ाрдордиा рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдбॉ рднीрдорд░ाрд╡ рдЕंрдмेрдбрдХрд░ рдиे рдзैрд░्рдп рдФрд░ рд╡ीрд░рддा рд╕े рдЕрдкрдиी рд╕्рдХूрд▓ी рд╢िрдХ्рд╖ा рдк्рд░ाрдк्рдд рдХी рдФрд░ рдЗрд╕рдХे рдмाрдж рдХॉрд▓ेрдЬ рдХी рдкрдв़ाрдИ।
рдмाрдмाрд╕ाрд╣ेрдм рдЕंрдмेрдбрдХрд░ рдХी рд╢िрдХ्рд╖ा
рдбॉ. рднीрдорд░ाрд╡ рдЕंрдмेрдбрдХрд░ рдиे рд╕рди् 1907 рдоें рдоैрдЯ्рд░िрдХुрд▓ेрд╢рди рдкाрд╕ рдХрд░рдиे рдХे рдмाрдж ‘рдПрд▓ी рдлिंрд╕्рдЯрдо рдХॉрд▓ेрдЬ‘ рдоें рд╕рди् 1912 рдоें рдЧ्рд░ेрдЬुрдПрдЯ рд╣ुрдП। рд╕рди 1913 рдоें рдЙрди्рд╣ोंрдиे 15 рдк्рд░ाрдЪीрди рднाрд░рддीрдп рд╡्рдпाрдкाрд░ рдкрд░ рдПрдХ рд╢ोрдз рдк्рд░рдмंрдз рд▓िрдЦा рдеा। рдбॉ.рднीрдорд░ाрд╡ рдЕंрдмेрдбрдХрд░ рдиे рд╡рд░्рд╖ 1915 рдоें рдХोрд▓ंрдмिрдпा рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рд╕े рдЕрд░्рдерд╢ाрд╕्рдд्рд░ рдоें рдПрдо.рдП рдХी рдбिрдЧ्рд░ी рдк्рд░ाрдк्рдд рдХी। рд╕рди् 1917 рдоें рдкीрдПрдЪрдбी рдХी рдЙрдкाрдзि рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ рд▓ी। рдмрддा рджें рдХि рдЙрди्рд╣ोंрдиे ‘рдиेрд╢рдирд▓ рдбेрд╡рд▓рдкрдоेंрдЯ рдлॉрд░ рдЗंрдбिрдпा рдПंрдб рдПрдиाрд▓िрдЯिрдХрд▓ рд╕्рдЯрдбी’ рд╡िрд╖рдп рдкрд░ рд╢ोрдз рдХिрдпा। рд╡рд░्рд╖ 1917 рдоें рд╣ी рд▓ंрджрди рд╕्рдХूрд▓ рдСрдл़ рдЗрдХोрдиॉрдоिрдХ्рд╕ рдоें рдЙрди्рд╣ोंрдиे рджाрдЦिрд▓ा рд▓िрдпा рд▓ेрдХिрди рд╕ाрдзрди рдХे рдЕрднाрд╡ рдХे рдХाрд░рдг рд╡рд╣ рдЕрдкрдиी рд╢िрдХ्рд╖ा рдкूрд░ी рдирд╣ीं рдХрд░ рдкाрдП।
рдХुрдЫ рд╕рдордп рдмाрдж рд▓ंрджрди рдЬाрдХрд░ ‘рд▓ंрджрди рд╕्рдХूрд▓ рдСрдл़ рдЗрдХोрдиॉрдоिрдХ्рд╕‘ рд╕े рдЕрдзूрд░ी рдкрдв़ाрдИ рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдкूрд░ी рдХी। рдЗрд╕рдХे рд╕ाрде-рд╕ाрде рдПрдордПрд╕рд╕ी рдФрд░ рдмाрд░ рдПрдЯ-рд▓ॉ рдХी рдбिрдЧ्рд░ी рднी рдк्рд░ाрдк्рдд рдХी। рд╡рд╣ рдЕрдкрдиे рдпुрдЧ рдХे рд╕рдмрд╕े рдЬ्рдпाрджा рдкрдв़े рд▓िрдЦे рд░ाрдЬрдиेрддा рдФрд░ рдПрд╡ं рд╡िрдЪाрд░рдХ рдеे। рднीрдо рд░ाрд╡ рдЕंрдмेрдбрдХрд░рдЬी рдХुрд▓ 64 рд╡िрд╖рдпों рдоें рдоाрд╕्рдЯрд░ рдеे, 9 рднाрд╖ाрдУं рдХे рдЬाрдирдХाрд░ рдеे, рдЗрд╕рдХे рд╕ाрде рд╣ी рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд╡िрд╢्рд╡ рдХे рд╕рднी рдзрд░्рдоों рдХे рдмाрд░े рдоें рдкрдв़ाрдИ рдХी рдеी।
рдХोрд▓ंрдмिрдпा рдпूрдиिрд╡рд░्рд╕िрдЯी рдоें рдоाрд╕्рдЯрд░्рд╕
рдХोрд▓ंрдмिрдпा рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рдоें рдЫाрдд्рд░ рдХे рд░ूрдк рдоें рдЕंрдмेрдбрдХрд░ рд╡рд░्рд╖ 1915 -1917 рдоें 22 рд╡рд░्рд╖ рдХी рдЖрдпु рдоें рд╕ंрдпुрдХ्рдд рд░ाрдЬ्рдп рдЕрдоेрд░िрдХा рдЪрд▓े рдЧрдП। рдЬूрди 1915 рдоें рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЕрдкрдиी рдПрдо.рдП. рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рдкाрд╕ рдХी, рдЬिрд╕рдоें рдЕрд░्рдерд╢ाрд╕्рдд्рд░ рдк्рд░рдоुрдЦ рд╡िрд╖рдп, рдФрд░ рд╕рдоाрдЬрд╢ाрд╕्рдд्рд░, рдЗрддिрд╣ाрд╕, рджрд░्рд╢рдирд╢ाрд╕्рдд्рд░ рдФрд░ рдоाрдирд╡ рд╡िрдЬ्рдЮाрди рдпрд╣ рдЕрди्рдп рд╡िрд╖рдп рдеे। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд╕्рдиाрддрдХोрдд्рддрд░ рдХे рд▓िрдП рдк्рд░ाрдЪीрди рднाрд░рддीрдп рд╡ाрдгिрдЬ्рдп рд╡िрд╖рдп рдкрд░ рд░िрд╕рд░्рдЪ рдХाрд░्рдп рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХिрдпा।
рд▓ंрджрди рд╕्рдХूрд▓ рдСрдл рдЗрдХोрдиॉрдоिрдХ्рд╕ рдоें рдоाрд╕्рдЯрд░्рд╕
рд▓ंрджрди рд╕्рдХूрд▓ рдСрдл рдЗрдХोрдиॉрдоिрдХ्рд╕ рдХे рдЕрдкрдиे рдк्рд░ोрдлेрд╕рд░ों рдФрд░ рджोрд╕्рддों рдХे рд╕ाрде рдЕंрдмेрдбрдХрд░ рд╕рди् 1916 – 17 рд╕े рд╕рди् 1922 рддрдХ рдПрдХ рдмैрд░िрд╕्рдЯрд░ рдХे рд░ूрдк рдоें рд▓ंрджрди рдЪрд▓े рдЧрдпे рдФрд░ рд╡рд╣ाँ рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЧ्рд░ेрдЬ़ рдЗрди рдоें рдмैрд░िрд╕्рдЯрд░ рдХोрд░्рд╕ (рд╡िрдзि рдЕрдз्рдпрдпрди) рдХे рд▓िрдП рдк्рд░рд╡ेрд╢ рд▓िрдпा, рдФрд░ рд╕ाрде рд╣ी рд▓ंрджрди рд╕्рдХूрд▓ рдСрдл़ рдЗрдХोрдиॉрдоिрдХ्рд╕ рдоें рднी рдк्рд░рд╡ेрд╢ рд▓िрдпा рдЬрд╣ां рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЕрд░्рдерд╢ाрд╕्рдд्рд░ рдХी рдбॉрдХ्рдЯрд░ेрдЯ рдеीрд╕िрд╕ рдкрд░ рдХाрдо рдХрд░рдиा рд╢ुрд░ू рдХिрдпा।
рдбॉ рднीрдорд░ाрд╡ рдЕंрдмेрдбрдХрд░ рдж्рд╡ाрд░ा рд▓िрдЦिрдд рдкुрд╕्рддрдХें
рднीрдо рд░ाрд╡ рдЕंрдмेрдбрдХрд░ рдЬीрд╡рдиी рдоें рдмाрдмाрд╕ाрд╣ेрдм рд╕рдоाрдЬ рд╕ुрдзाрд░рдХ рд╣ोрдиे рдХे рд╕ाрде-рд╕ाрде рд▓ेрдЦрдХ рднी рдеे। рд▓ेрдЦрди рдоें рд░ूрдЪि рд╣ोрдиे рдХे рдХाрд░рдг рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдХрдИ рдкुрд╕्рддрдХें рд▓िрдЦी। рдЕंрдмेрдбрдХрд░ рдЬी рдж्рд╡ाрд░ा рд▓िрдЦिрдд рдкुрд╕्рддрдХों рдХी рд▓िрд╕्рдЯ рдиीрдЪे рджी рдЧрдИ рд╣ै-
- рднाрд░рдд рдХा рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдЕंрд╢
- рднाрд░рдд рдоें рдЬाрддिрдпां рдФрд░ рдЙрдирдХा рдорд╢ीрдиीрдХрд░рдг
- рднाрд░рдд рдоें рд▓рдШु рдХृрд╖ि рдФрд░ рдЙрдирдХे рдЙрдкрдЪाрд░
- рдоूрдХ рдиाрдпрдХ
- рдм्рд░िрдЯिрд╢ рднाрд░рдд рдоें рд╕ाрдо्рд░ाрдЬ्рдпрд╡ाрджी рд╡िрдд्рдд рдХा рд╡िрдХेंрдж्рд░ीрдХрд░рдг
- рд░ुрдкрдП рдХी рд╕рдорд╕्рдпा: рдЙрдж्рднрд╡ рдФрд░ рд╕рдоाрдзाрди
- рдм्рд░िрдЯिрд╢ рднाрд░рдд рдоें рдк्рд░ांрддीрдп рд╡िрдд्рдд рдХा рдЕрдн्рдпुрджрдп
- рдмрд╣िрд╖्рдХृрдд рднाрд░рдд
- рдЬрдирддा
- рдЬाрддि рд╡िрдЪ्рдЫेрдж
- рд╕ंрдШ рдмрдиाрдо рд╕्рд╡рддंрдд्рд░рддा
- рдкाрдХिрд╕्рддाрди рдкрд░ рд╡िрдЪाрд░
рдмाрдмाрд╕ाрд╣ेрдм рдЕंрдмेрдбрдХрд░ рдХे рдкाрд╕ рдХिрддрдиी рдбिрдЧ्рд░ी рдеी?
рднाрд░рдд рд░рдд्рди рдмाрдмा рд╕ाрд╣ेрдм рдЕंрдмेрдбрдХрд░ рдХे рдкाрд╕ 32 рдбिрдЧ्рд░िрдпों рдХे рд╕ाрде 9 рднाрд╖ाрдУं рдХे рд╕рдмрд╕े рдмेрд╣рддрд░ рдЬाрдирдХाрд░ рдеे। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд▓ंрджрди рд╕्рдХूрд▓ рдСрдл рдЗрдХोрдиॉрдоिрдХ्рд╕ рдоें рдоाрдд्рд░ 2 рд╕ाрд▓ 3 рдорд╣ीрдиे рдоें 8 рд╕ाрд▓ рдХी рдкрдв़ाрдИ рдкूрд░ी рдХी рдеी। рд╡рд╣ рд▓ंрджрди рд╕्рдХूрд▓ рдСрдл рдЗрдХोрдиॉрдоिрдХ्рд╕ рд╕े ‘рдбॉрдХ्рдЯрд░ рдСрд▓ рд╕ाрдЗंрд╕’ рдиाрдордХ рдПрдХ рджुрд░्рд▓рдн рдбॉрдХ्рдЯрд░ेрдЯ рдХी рдбिрдЧ्рд░ी рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े рднाрд░рдд рдХे рд╣ी рдирд╣ीं рдмрд▓्рдХि рдкूрд░ी рджुрдиिрдпा рдХे рдкрд╣рд▓े рдФрд░ рдПрдХрдоाрдд्рд░ рд╡्рдпрдХ्рддि рд╣ैं। рдк्рд░рдердо рд╡िрд╢्рд╡ рдпुрдж्рдз рдХी рд╡рдЬрд╣ рд╕े рдЙрдирдХो рднाрд░рдд рд╡ाрдкрд╕ рд▓ौрдЯрдиा рдкрдб़ा। рдХुрдЫ рд╕рдордп рдмाрдж рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдмрдб़ौрджा рд░ाрдЬ्рдп рдХे рд╕ेрдиा рд╕рдЪिрд╡ рдХे рд░ूрдк рдоें рдиौрдХрд░ी рдк्рд░ाрд░ंрдн рдХी। рдмाрдж рдоें рдЙрдирдХो рд╕िрдбрдиेрдо рдХॉрд▓ेрдЬ рдСрдл рдХॉрдорд░्рд╕ рдПंрдб рдЗрдХोрдиोрдоिрдХ्рд╕ рдоे рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ рдЕрд░्рдерд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдХे рдк्рд░ोрдлेрд╕рд░ рдХे рд░ूрдк рдоें рдиौрдХрд░ी рдоिрд▓ рдЧрдпी। рдХोрд▓्рд╣ाрдкुрд░ рдХे рд╢ाрд╣ू рдорд╣ाрд░ाрдЬ рдХी рдорджрдж рд╕े рдПрдХ рдмाрд░ рдлिрд░ рд╡рд╣ рдЙрдЪ्рдЪ рд╢िрдХ्рд╖ा рдХे рд▓िрдП рд▓ंрджрди рдЧрдП।
рдкुрд░рд╕्рдХाрд░ рдПрд╡ं рд╕рдо्рдоाрди
рдмाрдмा рд╕ाрд╣ेрдм рдЕंрдмेрдбрдХрд░ рдХो рдЕрдкрдиे рдорд╣ाрди рдХाрд░्рдпों рдХे рдЪрд▓рддे рдХрдИ рдкुрд░рд╕्рдХाрд░ рднी рдоिрд▓े рдеे, рдЬो рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╣ैं:
- рдбॉрдХ्рдЯрд░ рднीрдорд░ाрд╡ рдЕंрдмेрдбрдХрд░ рдЬी рдХा рд╕्рдоाрд░рдХ рджिрд▓्рд▓ी рд╕्рдеिрдд рдЙрдирдХे рдШрд░ 26 рдЕрд▓ीрдкुрд░ рд░ोрдб рдоें рд╕्рдеाрдкिрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै।
- 1990 рдоें рдЙрди्рд╣ें рдорд░рдгोрдкрд░ांрдд рднाрд░рдд рдХे рд╕рд░्рд╡ोрдЪ्рдЪ рдиाрдЧрд░िрдХ рд╕рдо्рдоाрди рднाрд░рдд рд░рдд्рди рд╕े рд╕рдо्рдоाрдиिрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै।
- рдХрдИ рд╕ाрд░्рд╡рдЬрдиिрдХ рд╕ंрд╕्рдеाрди рдХा рдиाрдо рдЙрдирдХे рд╕рдо्рдоाрди рдоें рдЙрдирдХे рдиाрдо рдкрд░ рд░рдЦा рдЧрдпा рд╣ै рдЬैрд╕े рдХि рд╣ैрджрд░ाрдмाрдж, рдЖंрдз्рд░ рдк्рд░рджेрд╢ рдХा рдбॉ. рдЕрдо्рдмेрдбрдХрд░ рдоुрдХ्рдд рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп, рдмी рдЖрд░ рдЕрдо्рдмेрдбрдХрд░ рдмिрд╣ाрд░ рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп- рдоुрдЬрдл्рдлрд░рдкुрд░।
- рдбॉ. рдмाрдмाрд╕ाрд╣ेрдм рдЕंрдмेрдбрдХрд░ рдЕंрддрд░рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд╣рд╡ाрдИ рдЕрдб्рдбा рдиाрдЧрдкुрд░ рдоें рд╣ै, рдЬो рдкрд╣рд▓े рд╕ोрдиेрдЧांрд╡ рд╣рд╡ाрдИ рдЕрдб्рдбे рдХे рдиाрдо рд╕े рдЬाрдиा рдЬाрддा рдеा।
- рдЕंрдмेрдбрдХрд░ рдХा рдПрдХ рдмрдб़ा рдЖрдзिрдХाрд░िрдХ рдЪिрдд्рд░ рднाрд░рддीрдп рд╕ंрд╕рдж рднрд╡рди рдоें рдк्рд░рджрд░्рд╢िрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै।
рдмाрдмाрд╕ाрд╣ेрдм рдЕंрдмेрдбрдХрд░ рдХे рдмाрд░े рдоें рд░ोрдЪрдХ рддрде्рдп
рдмाрдмाрд╕ाрд╣ेрдм рдЕंрдмेрдбрдХрд░ рдХे рдмाрд░े рдоें рд░ोрдЪрдХ рддрде्рдп рдиीрдЪे рджिрдП рдЧрдП рд╣ैं-
- рднाрд░рдд рдХे рдЭंрдбे рдкрд░ рдЕрд╢ोрдХ рдЪрдХ्рд░ рд▓рдЧрд╡ाрдиे рд╡ाрд▓े рдбाॅ. рдмाрдмाрд╕ाрд╣ेрдм рднीрдорд░ाрд╡ рдЕрдо्рдмेрдбрдХрд░ рд╣ी рдеे।
- рдбॉрдХ्рдЯрд░ рднीрдорд░ाрд╡ рдЕрдо्рдмेрдбрдХрд░ рд▓рдЧрднрдЧ 9 рднाрд╖ाрдУं рдХो рдЬाрдирддे рдеे।
- рднीрдорд░ाрд╡ рдЕंрдмेрдбрдХрд░ рдиे 21 рд╕ाрд▓ рдХी рдЙрдо्рд░ рддрдХ рд▓рдЧрднрдЧ рд╕рднी рдзрд░्рдоों рдХी рдкреЭाрдИ рдХрд░ рд▓ी рдеी।
- рднीрдорд░ाрд╡ рдЕंрдмेрдбрдХрд░ рдРрд╕े рдкрд╣рд▓े рдЗрди्рд╕ाрди рдеे рдЬिрди्рд╣ोंрдиे рдЕрд░्рдерд╢ाрд╕्рдд्рд░ рдоें PhD рд╡िрджेрд╢ рдЬाрдХрд░ рдХी рдеी।
- рднीрдорд░ाрд╡ рдЕंрдмेрдбрдХрд░ рдХे рдкाрд╕ рд▓рдЧрднрдЧ 32 рдбिрдЧ्рд░िрдпां рдеी।
- рдмाрдмाрд╕ाрд╣ेрдм рдЖрдЬाрдж рднाрд░рдд рдХे рдкрд╣рд▓े рдХाрдиूрди рдоंрдд्рд░ी рдеे।
- рдмाрдмाрд╕ाрд╣ेрдм рдиे рджो рдмाрд░ рд▓ोрдХрд╕рднा рдЪुрдиाрд╡ рд▓реЬे, рд▓ेрдХिрди рджोрдиों рдмाрд░ рд╣ाрд░ рдЧрдП рдеे।
- рднीрдорд░ाрд╡ рдЕрдо्рдмेрдбрдХрд░ рд╣िрди्рджू рдорд╣ाрд░ рдЬाрддि рдХे рдеे, рдЬिрди्рд╣ें рд╕рдоाрдЬ рдЕрдЫूрдд рдордиाрддा рдеा।
- рднीрдорд░ाрд╡ рдЕрдо्рдмेрдбрдХрд░ рдХрд╢्рдоीрд░ рдоें рд▓рдЧी рдзाрд░ा рдиंрдмрд░ 370 рдХे рдЦिрд▓ाрдл рдеे।
Wednesday, April 10, 2024
Saturday, April 6, 2024
рд╡िрд╢्рд╡ рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп рджिрд╡рд╕ (07 рдЕрдк्рд░ैрд▓ )
World Health Day :рд╡िрд╢्рд╡ рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп рд╕ंрдЧрдарди (WHO) рдж्рд╡ाрд░ा рд╣рд░ рд╕ाрд▓ 7 рдЕрдк्рд░ैрд▓ рдХो 'рд╡िрд╢्рд╡ рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп рджिрд╡рд╕' рдордиाрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдЗрд╕ рджिрди рдХो рдордиाрдиे рдХा рдоुрдЦ्рдп рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рд▓ोрдЧों рдоें рд╕ेрд╣рдд рдХे рдк्рд░рддि рдЬाрдЧрд░ूрдХрддा рдлैрд▓ाрдиा рд╣ै। рдЗрд╕ рджिрди рджुрдиिрдпाрднрд░ рдоें WHO рдФрд░ рдЕрди्рдп рд╕्рдеाрдиीрдп рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп рд╕ंрд╕्рдеाрдУं рдж्рд╡ाрд░ा рд╕ेрдоिрдиाрд░, рдиाрдЯрдХ рдФрд░ рдХрдИ рдоाрдз्рдпрдоों рд╕े рд▓ोрдЧों рдХे рд▓िрдП рд╕्рд╡рд╕्рде рд░рд╣рдиा рдХ्рдпों рдЬрд░ूрд░ी рд╣ै, рдЗрд╕рдХा рдорд╣рдд्рд╡ рд╕рдордЭाрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдЗрд╕рдХे рдЕрд▓ाрд╡ा рд╡िрд╢्рд╡ рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп рджिрд╡рд╕ рдХे рдоौрдХे рдкрд░ WHO рдж्рд╡ाрд░ा рджुрдиिрдпाрднрд░ рдоें рдлैрд▓ рд░рд╣ी рдирдИ рдмीрдоाрд░िрдпां, рдЙрдирдХा рдЗрд▓ाрдЬ рдФрд░ рдЗрди рдмीрдоाрд░िрдпों рдХा рдХाрд░рдг рдХ्рдпा рд╣ै, рдЗрд╕рдХे рдмाрд░े рдоें рд▓ोрдЧों рдХो рдЬाрдирдХाрд░ी рджी рдЬाрддी рд╣ै। рдоेрдбिрдХрд▓ рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдирдИ рдЦोрдЬ, рдирдИ рджрд╡ाрдУं рдФрд░ рдирдП рдЯीрдХों рдХी рдЦोрдЬ рдХे рдмाрд░े рдоें рднी рд▓ोрдЧों рдХे рдмीрдЪ рдЬाрдЧрд░ूрдХрддा рдлैрд▓ाрдиे рдХे рд▓िрдП рд╡िрд╢्рд╡ рд╕्рд╡ाрд╕्рде्рдп рджिрд╡рд╕ рдордиाрдпा рдЬाрддा рд╣ै।
Friday, March 29, 2024
рдкुрд╕्рддрдХोंрдкрд╣ाрд░ 2024-25
Students donated their previous year textbooks to their juniors to
- Make Friends
- Save Trees
- Protect Environment
- Reduce Global Warming
- Help Others
Featured Post
VIGILANCE WEEK 2025
VIGILANCE AWARENWSS WEEK QUIZ 2025 PLAY THE ONLINE QUIZЁЯСЖ Check out your mail for e certificate ,if you have secured 40 % marks in Quiz
Popular
-
рдк्рд░рд╢्рдиोंрддрд░ी рдХे рд▓िрдП рдпрд╣ा рдХ्рд▓िрдХ рдХрд░े ЁЯСЙ рдбॉ рднीрдорд░ाрд╡ рдЕंрдмेрдбрдХрд░ рдк्рд░рд╢्рдиोंрддрд░ी рдЬрди्рдо 14 рдЕрдк्рд░ैрд▓ 1891 рдордз्рдп рдк्рд░рджेрд╢, рднाрд░рдд рдоें рдЬрди्рдо рдХा рдиाрдо рднिрд╡ा, рднीрдо, рднीрдорд░ा...
-
ЁЯСЙ рд╣िрди्рджी рднाрд╖ा рдк्рд░рд╢्рдиोंрдд्рддрд░ी -рдЫाрдд्рд░-рдЫाрдд्рд░ाрдУं рдХे рд▓िрдП ЁЯСЙ рд╣िрди्рджी рднाрд╖ा рдк्рд░рд╢्рдиोंрдд्рддрд░ी -рд╢िрдХ्рд╖рдХ -рд╢िрдХ्рд╖िрдХाрдУं рдХे рд▓िрдП
-
VIGILANCE AWARENWSS WEEK QUIZ 2025 PLAY THE ONLINE QUIZЁЯСЖ Check out your mail for e certificate ,if you have secured 40 % marks in Quiz









.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)

.jpeg)
.jpeg)





.jpg)