CLICK HERE ЁЯСЙ POSTER MAKING COMPETITION at MyGov.in
CLICK HERE ЁЯСЙ ESSAY WRITING COMPETITION AT MyGon.in
CLICK FOR ЁЯСЙHEATWAVE VISUALS


1st May is also known as International Workers’ Day, This day is dedicated to recognising the contributions and achievements of workers worldwide and promoting workers’ rights and opportunities.
On May 1st, 1886, labour unions in the United States initiated a strike advocating for an eight-hour workday, a pivotal moment in labour history. The strike culminated in the tragic events of May 4th, 1886, at Chicago’s Haymarket Square, where a peaceful rally turned violent with a bomb explosion, resulting in casualties among both civilians and police officers.
In India May 1st, 1923, celebrations were organised in Chennai by the Labour Kisan Party of Hindustan, led by Comrade Singaravelar, who arranged two significant meetings to honour this occasion.
This annual observance is a powerful reminder of the ongoing struggle for social justice and the crucial role that workers play in the fabric of our societies. By recognising the hard work and sacrifices of the labour force
рд╡िрд╢्рд╡ рдкुрд╕्рддрдХ рдФрд░ рдХॉрдкीрд░ाрдЗрдЯ рджिрд╡рд╕: рдЗрддिрд╣ाрд╕
рдпूрдиेрд╕्рдХो рдиे рд╡िрд▓िрдпрдо рд╢ेрдХ्рд╕рдкिрдпрд░, рдоिрдЧुрдПрд▓ рд╕рд░्рд╡ेंрдЯ्рд╕ рдФрд░ рдЗंрдХा рдЧाрд░्рд╕िрд▓рд╕ो рдбे рд▓ा рд╡ेрдЧा рд╕рд╣िрдд рдорд╣ाрди рд╕ाрд╣िрдд्рдпрдХाрд░ों рдХो рд╢्рд░рдж्рдзांрдЬрд▓ि рджेрдиे рдХे рд▓िрдП 23 рдЕрдк्рд░ैрд▓ рдХो рд╡िрд╢्рд╡ рдкुрд╕्рддрдХ рджिрд╡рд╕ рдХे рд░ूрдк рдоें рдЪुрдиा рд╣ै, рдЬिрдирдХी рдЗрд╕ी рджिрди рдоृрдд्рдпु рд╣ुрдИ рдеी। 1995 рдоें, рджुрдиिрдпा рднрд░ рдХे рд▓ेрдЦрдХों рдФрд░ рдкुрд╕्рддрдХों рдХो рд╢्рд░рдж्рдзांрдЬрд▓ि рджेрдиे рдФрд░ рд╕рдо्рдоाрди рджेрдиे рдХे рд▓िрдП рдкेрд░िрд╕ рдоें рдЖрдпोрдЬिрдд рдпूрдиेрд╕्рдХो рдЬрдирд░рд▓ рдХॉрди्рдл्рд░ेंрд╕ рдж्рд╡ाрд░ा рдЗрд╕ рддिрдеि рдХो рдЕंрддिрдо рд░ूрдк рджिрдпा рдЧрдпा рдеा।
рдХॉрдкीрд░ाрдЗрдЯ рдХ्рдпा рд╣ै?
рдпрд╣ рдПрдХ рдХाрдиूрдиी рдЕрд╡рдзाрд░рдгा рд╣ै, рдЬो рдЕрдзिрдХांрд╢ рд╕рд░рдХाрд░ों рдж्рд╡ाрд░ा рд▓ाрдЧू рдХी рдЧрдИ рд╣ै, рдЬो рд▓ेрдЦрдХों рдпा рдоूрд▓ рдХाрд░्рдпों рдХे рд░рдЪрдиाрдХाрд░ों рдХो рдЖрдорддौрд░ рдкрд░ рд╕ीрдоिрдд рд╕рдордп рдХे рд▓िрдП рд╡िрд╢ेрд╖ рдЕрдзिрдХाрд░ рджेрддी рд╣ै। рдоूрд▓рддः рдпрд╣ рдирдХрд▓ рдХрд░рдиे рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рд╣ै। рдпрд╣ рдХॉрдкीрд░ाрдЗрдЯ рдзाрд░рдХ рдХो рдХाрд░्рдп рдФрд░ рдЕрди्рдп рд╕ंрдмंрдзिрдд рдЕрдзिрдХाрд░ों рдХे рд▓िрдП рд╢्рд░ेрдп рдкाрдиे рдХा рдЕрдзिрдХाрд░ рднी рджेрддा рд╣ै। рддो, рдпрд╣ рдПрдХ рдмौрдж्рдзिрдХ рд╕ंрдкрджा рд░ूрдк рд╣ै।
рд╡िрд╢्рд╡ рдкुрд╕्рддрдХ рдПрд╡ं рдХॉрдкीрд░ाрдЗрдЯ рджिрд╡рд╕: рдЙрдж्рджेрд╢्рдп
рдЗрд╕ рдЕрд╡рд╕рд░ рдкрд░ рджुрдиिрдпा рднрд░ рдоें рдХिрддाрдмों рдФрд░ рд▓ेрдЦрдХों рдХो рд╢्рд░рдж्рдзांрдЬрд▓ि рджी рдЬाрддी рд╣ै рдФрд░ рд▓ोрдЧों рдХो рдкрдв़рдиे рдХे рдЖрдиंрдж рдХो рдЦोрдЬрдиे рдХे рд▓िрдП рдк्рд░ोрдд्рд╕ाрд╣िрдд рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдЗрд╕рд╕े рдЙрди рд▓ोрдЧों рдХे рдк्рд░рддि рд╕рдо्рдоाрди рдкैрджा рд╣ोрдЧा рдЬिрди्рд╣ोंрдиे рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рдФрд░ рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ рдк्рд░рдЧрддि рдоें рдЕрдкूрд░рдгीрдп рдпोрдЧрджाрди рджिрдпा рд╣ै। рд╕рд╣िрд╖्рдгुрддा рдХी рд╕ेрд╡ा рдоें рдмрдЪ्рдЪों рдФрд░ рдпुрд╡ा рд▓ोрдЧों рдХे рд╕ाрд╣िрдд्рдп рдХे рд▓िрдП рдпूрдиेрд╕्рдХो рдкुрд░рд╕्рдХाрд░ рдк्рд░рджाрди рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рд╕ाрде рд╣ी, рдпрд╣ рджिрди рдХॉрдкीрд░ाрдЗрдЯ рдХाрдиूрдиों рдФрд░ рдмौрдж्рдзिрдХ рдХॉрдкीрд░ाрдЗрдЯ рдХी рд░рдХ्рд╖ा рдХे рдЕрди्рдп рдЙрдкाрдпों рдХे рдмाрд░े рдоें рд▓ोрдЧों рдХे рдмीрдЪ рд╕рдордЭ рдмрдв़ाрдПрдЧा।
рдЗрд╕рдоें рдХोрдИ рд╕ंрджेрд╣ рдирд╣ीं рд╣ै рдХि рдпрд╣ рджिрди рджुрдиिрдпा рднрд░ рдХे рд▓ोрдЧों рдФрд░ рд╡िрд╢ेрд╖ рд░ूрдк рд╕े рд▓ेрдЦрдХों, рдк्рд░рдХाрд╢рдХों, рд╢िрдХ्рд╖рдХों, рдкुрд╕्рддрдХाрд▓рдпाрдз्рдпрдХ्рд╖ों, рд╕ाрд░्рд╡рдЬрдиिрдХ рдФрд░ рдиिрдЬी рд╕ंрд╕्рдеाрдиों, рдоाрдирд╡ीрдп рдЧैрд░ рд╕рд░рдХाрд░ी рд╕ंрдЧрдардиों рдФрд░ рдЬрдирд╕ंрдЪाрд░ рдоाрдз्рдпрдоों рд╕рд╣िрдд рдкुрд╕्рддрдХ рдЙрдж्рдпोрдЧ рдХे рд╣िрддрдзाрд░рдХों рдХे рд▓िрдП рд╕ाрдХ्рд╖рд░рддा рдХो рдмрдв़ाрд╡ा рджेрдиे рдФрд░ рд╕рднी рдХी рдорджрдж рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдПрдХ рдоंрдЪ рдмрди рдЧрдпा рд╣ै। рд╢ैрдХ्рд╖िрдХ рд╕ंрд╕ाрдзрдиों рддрдХ рдкрд╣ुंрдЪ рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиा।
World Earth Day 2024: рдкृрде्рд╡ी рд╕िрд░्рдл़ рдордиुрд╖्рдпों рдХी рд╣ी рдирд╣ीं рдмрд▓्рдХि рдХрд░ोрдб़ों рдЬीрд╡-рдЬंрддुрдУं рдФрд░ рд╡рдирд╕्рдкрддिрдпों рдХे рд░рд╣рдиे рдХा рд╕्рдеाрди рд╣ै рдпा рдпूं рдХрд╣ें рдХि рдпрд╣ рд╕рдмрдХा рдШрд░ рд╣ै. рд▓ेрдХिрди, рдордиुрд╖्рдп рдЕрдкрдиी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддाрдУं рдХी рдкूрд░्рддि рдХे рд▓िрдП рдкृрде्рд╡ी рдХो рд▓рдЧाрддाрд░ рдиुрдХрд╕ाрди рдкрд╣ुंрдЪाрддा рдЬा рд░рд╣ा рд╣ै. рдЬिрд╕рдХे рдЪрд▓рддे рдк्рд░ाрдХृрддिрдХ рдЖрдкрджाрдПं рджेрдЦрдиे рдХो рдоिрд▓ рд░рд╣ी рд╣ैं. рдк्рд░рдХृрддि рдЗрд╕ рддрд░ीрдХे рд╕े рдЕрдирдмैрд▓ेंрд╕ рд╣ो рдЧрдИ рд╣ै рдХि рдмाрдв़, рдкॉрд▓्рдпूрд╢рди, рдХ्рд▓ाрдЗрдоेрдЯ рдЪेंрдЬ, рдЧ्рд▓ोрдмрд▓ рд╡ॉрд░्рдоिंрдЧ рдЬैрд╕ी рд╕рдорд╕्рдпाрдПं рдмрдв़рддी рдЬा рд░рд╣ी рд╣ैं.
рдЗрди्рд╣ी рд╕рдорд╕्рдпाрдУं рдкрд░ рд╕рдмрдХा рдз्рдпाрди рдЖрдХрд░्рд╖िрдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдФрд░ рдкृрде्рд╡ी рдкрд░ рдоंрдбрд░ा рд░рд╣े рдЦрддрд░े рдХो рджूрд░ рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП 'рд╡рд░्рд▓्рдб рдЕрд░्рде рдбे' рдордиाрдпा рдЬाрддा рд╣ै, рддाрдХि рд▓ोрдЧों рдХो рдкृрде्рд╡ी рдФрд░ рдк्рд░рдХृрддि рдХे рдорд╣рдд्рд╡ рдХे рдк्рд░рддि рдЬाрдЧрд░ूрдХ рдХिрдпा рдЬा рд╕рдХे. рд╣рд░ рд╕ाрд▓ рд╡िрд╢्рд╡ рдкृрде्рд╡ी рджिрд╡рд╕ 22 рдЕрдк्рд░ैрд▓ 2024 рдХो рдордиाрдпा рдЬाрддा рд╣ै рдФрд░ рд╣рд░ рдмाрд░ рдПрдХ рдЕрд▓рдЧ рдеीрдо рд░рдЦी рдЬाрддी рд╣ै.
рд╣рд░ рд╕ाрд▓ рд╡рд░्рд▓्рдб рдЕрд░्рде рдбे рдПрдХ рдирдИ рдФрд░ рдЕрд▓рдЧ рдеीрдо рдХे рд╕ाрде рд╕ेрд▓िрдм्рд░ेрдЯ рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै. рд╕ाрд▓ 2024 рдоें рдЗрд╕рдХी рдеीрдо рд╣ै-рдк्рд▓ैрдиेрдЯ рд╡рд░्рд╕ेрд╕ рдк्рд▓ाрд╕्рдЯिрдХ (Planet vs Plastic). рдЗрд╕ рдеीрдо рдХा рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рд╕िंрдЧрд▓ рдпूрдЬ рдк्рд▓ाрд╕्рдЯिрдХ рдХे рдЙрдкрдпोрдЧ рдХो рд╕рдоाрдк्рдд рдХрд░рдиा рдФрд░ рдЙрд╕рдХे рдСрдк्рд╢ंрд╕ рдХी рддрд▓ाрд╢ рдкрд░ рдЬोрд░ рджेрдиा рд╣ै. рд╡рд╣ीं рд╕ाрд▓ 2023 рдХी рдеीрдо рдеी, рдЗрди्рд╡ेрд╕्рдЯ рдЗрди рдЕрд╡рд░ рдк्рд▓ैрдиेрдЯ (Invest in our planet).
рд╡рд░्рд▓्рдб рдЕрд░्рде рдбे рдордиाрдиे рдХा рд╡िрдЪाрд░ рдкрд╣рд▓ी рдмाрд░ 1969 рдоें рдпूрдиेрд╕्рдХो рд╕рдо्рдоेрд▓рди рдоें рд╢ांрддि рдХाрд░्рдпрдХрд░्рддा рдЬॉрди рдоैрдХрдХोрдиेрд▓ рдиे рджिрдпा рдеा. рд╢ुрд░ू рдоें рдЗрд╕ рджिрди рдХो рдордиाрдиे рдХा рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рдкृрде्рд╡ी рдХा рд╕рдо्рдоाрди рдХрд░рдиा рдеा рдФрд░ 22 рдЕрдк्рд░ैрд▓ 1970 рдХो рдкрд╣рд▓ी рдмाрд░ рд╕ंрдпुрдХ्рдд рд░ाрдЬ्рдп рдЕрдоेрд░िрдХा рдоें рдкृрде्рд╡ी рджिрд╡рд╕ рдордиाрдпा рдЧрдпा рдеा. 1990 рдоें рдбेрдиिрд╕ рд╣ेрд╕ рдиे рд╡िрд╢्рд╡ рд╕्рддрд░ рдкрд░ рдЗрд╕ рджिрди рдХो рдордиाрдиे рдХा рдк्рд░рд╕्рддाрд╡ рд░рдЦा, рдЗрд╕рдоें 141 рджेрд╢ों рдиे рдмрдв़ рдЪрдв़рдХрд░ рд╣िрд╕्рд╕ा рд▓िрдпा. рд╕ाрд▓ 2016 рдоें рдкृрде्рд╡ी рджिрд╡рд╕ рдХो рдЬрд▓рд╡ाрдпु рд╕ंрд░рдХ्рд╖рдг рдХे рд▓िрдП рд╕рдорд░्рдкिрдд рдХрд░ рджिрдпा рдЧрдпा. рд╡рд░्рддрдоाрди рдоें рдкृрде्рд╡ी рджिрд╡рд╕ рдиेрдЯрд╡рд░्рдХ 190 рджेрд╢ों рдоें 20,000 рд╕ाрдЭेрджाрд░ों рдФрд░ рд╕ंрдЧрдардиों рдоें рдлैрд▓ा рд╣ुрдЖ рд╣ै.
рдкृрде्рд╡ी рджिрд╡рд╕ рдкрд░ рд▓ाрдЦों рд▓ोрдЧ рдоिрд▓рдХрд░ рдк्рд░рджूрд╖рдг рдФрд░ рдкृрде्рд╡ी рдХो рдЦрддрд░ा рдкрд╣ुंрдЪाрдиे рд╡ाрд▓ी рдЪीрдЬ़ों, рдЬैрд╕े - рд╡рдиों рдХी рдХрдЯाрдИ рд▓рдЧाрддाрд░ рдмрдв़рддी рдЬा рд░рд╣ी рд╣ै, рдРрд╕े рдЧंрднीрд░ рдкрд░्рдпाрд╡рд░рдгीрдп рдоुрдж्рджों рдкрд░ рдЪрд░्рдЪा рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдЦрдб़े рд╣ोрддे рд╣ैं. рдЗрд╕ рдоौрдХे рдкрд░ рджुрдиिрдпा рднрд░ рдоें рддрд░рд╣-рддрд░рд╣ рдХे рдХाрд░्рдпрдХ्рд░рдоों рдХी рдорджрдж рд╕े рд▓ोрдЧों рдХो рдкрд░्рдпाрд╡рд░рдг рдХो рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓े рдЦрддрд░ों рдХे рдмाрд░े рдоें рдЕрд╡рдЧрдд рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै рдФрд░ рдкृрде्рд╡ी рдХो рдмрдЪाрдиे рдХे рд▓िрдП рдХिрдП рдк्рд░рдпाрд╕ों рдХे рд▓िрдП рдЬाрдЧрд░ूрдХ рдХрд░рдиा рд╣ै ।
| рдЬрди्рдо | 14 рдЕрдк्рд░ैрд▓ 1891 рдордз्рдп рдк्рд░рджेрд╢, рднाрд░рдд рдоें |
| рдЬрди्рдо рдХा рдиाрдо | рднिрд╡ा, рднीрдо, рднीрдорд░ाрд╡, рдмाрдмाрд╕ाрд╣ेрдм рдЕंрдмेрдбрдХрд░ |
| рдЕрди्рдп рдиाрдо | рдмाрдмाрд╕ाрд╣ेрдм рдЕंрдмेрдбрдХрд░ |
| рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдпрддा | рднाрд░рддीрдп |
| рдзрд░्рдо | рдмौрдж्рдз рдзрд░्рдо |
| рд╢ैрдХ्рд╖िрдХ рд╕рдо्рдмрдж्рдзрддा | • рдоुंрдмрдИ рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп (рдмी॰рдП॰) • рдХोрд▓ंрдмिрдпा рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп (рдПрдо॰рдП॰, рдкीрдПрдЪ॰рдбी॰, рдПрд▓рдПрд▓॰рдбी॰) рд▓ंрджрди рд╕्рдХूрд▓ рдСрдл़ рдЗрдХोрдиॉрдоिрдХ्рд╕ (рдПрдордПрд╕режрд╕ीреж,рдбीрдПрд╕॰рд╕ी॰) рдЧ्рд░ेрдЬ рдЗрди (рдмैрд░िрд╕्рдЯрд░-рдПрдЯ-рд▓ॉ) |
| рдкेрд╢ा | рд╡िрдзिрд╡ेрдд्рддा, рдЕрд░्рдерд╢ाрд╕्рдд्рд░ी, рд░ाрдЬрдиीрддिрдЬ्рдЮ, рд╢िрдХ्рд╖ाрд╡िрдж्рджाрд░्рд╢рдиिрдХ, рд▓ेрдЦрдХ рдкрдд्рд░рдХाрд░, рд╕рдоाрдЬрд╢ाрд╕्рдд्рд░ी, рдоाрдирд╡рд╡िрдЬ्рдЮाрдиी, рд╢िрдХ्рд╖ाрд╡िрдж्, рдзрд░्рдорд╢ाрд╕्рдд्рд░ी, рдЗрддिрд╣ाрд╕рд╡िрдж् рдк्рд░ोрдлेрд╕рд░, рд╕рдо्рдкाрджрдХ |
| рд╡्рдпрд╡рд╕ाрдп | рд╡рдХीрд▓, рдк्рд░ोрдлेрд╕рд░ рд╡ рд░ाрдЬрдиीрддिрдЬ्рдЮ |
| рдЬीрд╡рди рд╕ाрдеी | рд░рдоाрдмाрдИ рдЕंрдмेрдбрдХрд░ (рд╡िрд╡ाрд╣ 1906- рдиिрдзрди 1935) рдбॉреж рд╕рд╡िрддा рдЕंрдмेрдбрдХрд░ ( рд╡िрд╡ाрд╣ 1948- рдиिрдзрди 2003) |
| рдмрдЪ्рдЪे | рдпрд╢рд╡ंрдд рдЕंрдмेрдбрдХрд░ |
| рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ рджрд▓ | рд╢ेрдб्рдпुрд▓्рдб рдХाрд╕्рдЯ рдлेрдбрд░ेрд╢рди рд╕्рд╡рддंрдд्рд░ рд▓ेрдмрд░ рдкाрд░्рдЯी рднाрд░рддीрдп рд░िрдкрдм्рд▓िрдХрди рдкाрд░्рдЯी |
| рдЕрди्рдп рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ рд╕ंрдмрдж्рдзрддाрдРं | рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рд╕ंрдЧрдарди: • рдмрд╣िрд╖्рдХृрдд рд╣िрддрдХाрд░िрдгी рд╕рднा • рд╕рдорддा рд╕ैрдиिрдХ рджрд▓ рд╢ैрдХ्рд╖िрдХ рд╕ंрдЧрдарди: • рдбिрдк्рд░ेрд╕्рдб рдХ्рд▓ाрд╕ेрд╕ рдПрдЬ्рдпुрдХेрд╢рди рд╕ोрд╕ाрдпрдЯी • рдж рдмाँрдмे рд╢ेрдб्рдпुрд▓्рдб рдХाрд╕्рдЯ्рд╕ рдЗрдо्рдк्рд░ुрд╡्рд╣рдоेंрдЯ рдЯ्рд░рд╕्рдЯ • рдкिрдкрд▓्рд╕ рдПрдЬ्рдпुрдХेрд╢рди рд╕ोрд╕ाрдпрдЯी рдзाрд░्рдоिрдХ рд╕ंрдЧрдарди: рднाрд░рддीрдп рдмौрдж्рдз рдорд╣ाрд╕рднा |
| рдкुрд░рд╕्рдХाрд░/ рд╕рдо्рдоाрди | • рдмोрдзिрд╕рдд्рд╡ (1956) • рднाрд░рдд рд░рдд्рди (1990) • рдкрд╣рд▓े рдХोрд▓ंрдмिрдпрди рдЕрд╣ेрдб рдСрдл рджेрдЕрд░ рдЯाрдИрдо (2004) • рдж рдЧ्рд░ेрдЯेрд╕्рдЯ рдЗंрдбिрдпрди (2012) |
| рдоृрдд्рдпु | 6 рджिрд╕рдо्рдмрд░ 1956 (рдЙрдо्рд░ 65) рдбॉ॰ рдЖрдо्рдмेрдбрдХрд░ рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд╕्рдоाрд░рдХ, рдирдпी рджिрд▓्рд▓ी, рднाрд░рдд |
| рд╕рдоाрдзि рд╕्рдерд▓ | рдЪैрдд्рдп рднूрдоि,рдоुंрдмрдИ, рдорд╣ाрд░ाрд╖्рдЯ्рд░ |
рдбॉ. рднीрдорд░ाрд╡ рдЕंрдмेрдбрдХрд░ рдХा рдЬрди्рдо рдордз्рдпрдк्рд░рджेрд╢ рдХे рдЗंрджौрд░ рд╢рд╣рд░ рдоें рд╕्рдеिрдд ‘рдорд╣ू’ рдоें рд╣ुрдЖ рдеा рдбॉ. рднीрдорд░ाрд╡ рдЕंрдмेрдбрдХрд░ рдЬी рдХा рдЬрди्рдо 14 рдЕрдк्рд░ैрд▓ 1891 рдоें рд╣ुрдЖ рдеा। рдбॉ. рднीрдорд░ाрд╡ рдЕंрдмेрдбрдХрд░ рдЬाрддि рд╕े рджрд▓िрдд рдеे। рдЙрдирдХी рдЬाрддि рдХो рдЕрдЫूрдд рдЬाрддि рдоाрдиा рдЬाрддा рдеा। рдЗрд╕рд▓िрдП рдЙрдирдХा рдмрдЪрдкрди рдмрд╣ुрдд рд╣ी рдоुрд╢्рдХिрд▓ों рдоें рд╡्рдпрддीрдд рд╣ुрдЖ рдеा।
рдмाрдмाрд╕ाрд╣ेрдм рдЕंрдмेрдбрдХрд░ рд╕рд╣िрдд рд╕рднी рдиिрдо्рди рдЬाрддि рдХे рд▓ोрдЧों рдХो рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рдмрд╣िрд╖्рдХाрд░, рдЕрдкрдоाрди рдФрд░ рднेрджрднाрд╡ рдХा рд╕ाрдордиा рдХрд░рдиा рдкрдб़рддा рдеा। рдХिंрддु рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЬीрд╡рди рдоें рдЖрдпी рд╕рднी рдЪुрдиौрддिрдпों рдХा рдбрдЯ рдХрд░ рд╕ाрдордиा рдХिрдпा рд╡ рджुрдиिрдпा рдоें рдЕрдкрдиी рдПрдХ рд╡िрд╢िрд╖्рда рдкрд╣рдЪाрди рдмрдиाрдИ।
рдбॉ. рднीрдорд░ाрд╡ рдЕंрдмेрдбрдХрд░ рдФрд░ рдЙрдирдХे рдкिрддा рдоुंрдмрдИ рд╢рд╣рд░ рдХे рдПрдХ рдРрд╕े рдордХाрди рдоें рд░рд╣рдиे рдЧрдП рдЬрд╣ां рдПрдХ рд╣ी рдХрдорд░े рдоें рдкрд╣рд▓े рд╕े рдмेрд╣рдж рдЧрд░ीрдм рд▓ोрдЧ рд░рд╣рддे рдеे рдЗрд╕рд▓िрдП рджोрдиों рдХे рдПрдХ рд╕ाрде рд╕ोрдиे рдХी рд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдирд╣ीं рдеी рддो рдмाрдмाрд╕ाрд╣ेрдм рдЕंрдмेрдбрдХрд░ рдФрд░ рдЙрдирдХे рдкिрддा рдмाрд░ी-рдмाрд░ी рд╕े рд╕ोрдпा рдХрд░рддे рдеे। рдЬрдм рдЙрдирдХे рдкिрддा рд╕ोрддे рдеे рддो рдбॉ рднीрдорд░ाрд╡ рдЕंрдмेрдбрдХрд░ рджीрдкрдХ рдХी рд╣рд▓्рдХी рд╕ी рд░ोрд╢рдиी рдоें рдкрдв़рддे рдеे। рднीрдорд░ाрд╡ рдЕंрдмेрдбрдХрд░ рд╕ंрд╕्рдХृрдд рдкрдв़рдиे рдХे рдЗрдЪ्рдЫुрдХ рдеे, рдкрд░ंрддु рдЫुрдЖрдЫूрдд рдХी рдк्рд░рдеा рдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдФрд░ рдиिрдо्рди рдЬाрддि рдХे рд╣ोрдиे рдХे рдХाрд░рдг рд╡े рд╕ंрд╕्рдХृрдд рдирд╣ीं рдкрдв़ рд╕рдХрддे рдеे। рдкрд░ंрддु рдРрд╕ी рд╡िрдбंрдмрдиा рдеी рдХि рд╡िрджेрд╢ी рд▓ोрдЧ рд╕ंрд╕्рдХृрдд рдкрдв़ рд╕рдХрддे рдеे। рднीрдо рд░ाрд╡ рдЕंрдмेрдбрдХрд░ рдЬीрд╡рдиी рдоें рдЕрдкрдоाрдирдЬрдирдХ рд╕्рдеिрддिрдпों рдХा рд╕ाрдордиा рдХрд░рддे рд╣ुрдП рдбॉ рднीрдорд░ाрд╡ рдЕंрдмेрдбрдХрд░ рдиे рдзैрд░्рдп рдФрд░ рд╡ीрд░рддा рд╕े рдЕрдкрдиी рд╕्рдХूрд▓ी рд╢िрдХ्рд╖ा рдк्рд░ाрдк्рдд рдХी рдФрд░ рдЗрд╕рдХे рдмाрдж рдХॉрд▓ेрдЬ рдХी рдкрдв़ाрдИ।
рдбॉ. рднीрдорд░ाрд╡ рдЕंрдмेрдбрдХрд░ рдиे рд╕рди् 1907 рдоें рдоैрдЯ्рд░िрдХुрд▓ेрд╢рди рдкाрд╕ рдХрд░рдиे рдХे рдмाрдж ‘рдПрд▓ी рдлिंрд╕्рдЯрдо рдХॉрд▓ेрдЬ‘ рдоें рд╕рди् 1912 рдоें рдЧ्рд░ेрдЬुрдПрдЯ рд╣ुрдП। рд╕рди 1913 рдоें рдЙрди्рд╣ोंрдиे 15 рдк्рд░ाрдЪीрди рднाрд░рддीрдп рд╡्рдпाрдкाрд░ рдкрд░ рдПрдХ рд╢ोрдз рдк्рд░рдмंрдз рд▓िрдЦा рдеा। рдбॉ.рднीрдорд░ाрд╡ рдЕंрдмेрдбрдХрд░ рдиे рд╡рд░्рд╖ 1915 рдоें рдХोрд▓ंрдмिрдпा рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рд╕े рдЕрд░्рдерд╢ाрд╕्рдд्рд░ рдоें рдПрдо.рдП рдХी рдбिрдЧ्рд░ी рдк्рд░ाрдк्рдд рдХी। рд╕рди् 1917 рдоें рдкीрдПрдЪрдбी рдХी рдЙрдкाрдзि рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░ рд▓ी। рдмрддा рджें рдХि рдЙрди्рд╣ोंрдиे ‘рдиेрд╢рдирд▓ рдбेрд╡рд▓рдкрдоेंрдЯ рдлॉрд░ рдЗंрдбिрдпा рдПंрдб рдПрдиाрд▓िрдЯिрдХрд▓ рд╕्рдЯрдбी’ рд╡िрд╖рдп рдкрд░ рд╢ोрдз рдХिрдпा। рд╡рд░्рд╖ 1917 рдоें рд╣ी рд▓ंрджрди рд╕्рдХूрд▓ рдСрдл़ рдЗрдХोрдиॉрдоिрдХ्рд╕ рдоें рдЙрди्рд╣ोंрдиे рджाрдЦिрд▓ा рд▓िрдпा рд▓ेрдХिрди рд╕ाрдзрди рдХे рдЕрднाрд╡ рдХे рдХाрд░рдг рд╡рд╣ рдЕрдкрдиी рд╢िрдХ्рд╖ा рдкूрд░ी рдирд╣ीं рдХрд░ рдкाрдП।
рдХुрдЫ рд╕рдордп рдмाрдж рд▓ंрджрди рдЬाрдХрд░ ‘рд▓ंрджрди рд╕्рдХूрд▓ рдСрдл़ рдЗрдХोрдиॉрдоिрдХ्рд╕‘ рд╕े рдЕрдзूрд░ी рдкрдв़ाрдИ рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдкूрд░ी рдХी। рдЗрд╕рдХे рд╕ाрде-рд╕ाрде рдПрдордПрд╕рд╕ी рдФрд░ рдмाрд░ рдПрдЯ-рд▓ॉ рдХी рдбिрдЧ्рд░ी рднी рдк्рд░ाрдк्рдд рдХी। рд╡рд╣ рдЕрдкрдиे рдпुрдЧ рдХे рд╕рдмрд╕े рдЬ्рдпाрджा рдкрдв़े рд▓िрдЦे рд░ाрдЬрдиेрддा рдФрд░ рдПрд╡ं рд╡िрдЪाрд░рдХ рдеे। рднीрдо рд░ाрд╡ рдЕंрдмेрдбрдХрд░рдЬी рдХुрд▓ 64 рд╡िрд╖рдпों рдоें рдоाрд╕्рдЯрд░ рдеे, 9 рднाрд╖ाрдУं рдХे рдЬाрдирдХाрд░ рдеे, рдЗрд╕рдХे рд╕ाрде рд╣ी рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд╡िрд╢्рд╡ рдХे рд╕рднी рдзрд░्рдоों рдХे рдмाрд░े рдоें рдкрдв़ाрдИ рдХी рдеी।
рдХोрд▓ंрдмिрдпा рд╡िрд╢्рд╡рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рдоें рдЫाрдд्рд░ рдХे рд░ूрдк рдоें рдЕंрдмेрдбрдХрд░ рд╡рд░्рд╖ 1915 -1917 рдоें 22 рд╡рд░्рд╖ рдХी рдЖрдпु рдоें рд╕ंрдпुрдХ्рдд рд░ाрдЬ्рдп рдЕрдоेрд░िрдХा рдЪрд▓े рдЧрдП। рдЬूрди 1915 рдоें рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЕрдкрдиी рдПрдо.рдП. рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рдкाрд╕ рдХी, рдЬिрд╕рдоें рдЕрд░्рдерд╢ाрд╕्рдд्рд░ рдк्рд░рдоुрдЦ рд╡िрд╖рдп, рдФрд░ рд╕рдоाрдЬрд╢ाрд╕्рдд्рд░, рдЗрддिрд╣ाрд╕, рджрд░्рд╢рдирд╢ाрд╕्рдд्рд░ рдФрд░ рдоाрдирд╡ рд╡िрдЬ्рдЮाрди рдпрд╣ рдЕрди्рдп рд╡िрд╖рдп рдеे। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд╕्рдиाрддрдХोрдд्рддрд░ рдХे рд▓िрдП рдк्рд░ाрдЪीрди рднाрд░рддीрдп рд╡ाрдгिрдЬ्рдп рд╡िрд╖рдп рдкрд░ рд░िрд╕рд░्рдЪ рдХाрд░्рдп рдк्рд░рд╕्рддुрдд рдХिрдпा।
рд▓ंрджрди рд╕्рдХूрд▓ рдСрдл рдЗрдХोрдиॉрдоिрдХ्рд╕ рдХे рдЕрдкрдиे рдк्рд░ोрдлेрд╕рд░ों рдФрд░ рджोрд╕्рддों рдХे рд╕ाрде рдЕंрдмेрдбрдХрд░ рд╕рди् 1916 – 17 рд╕े рд╕рди् 1922 рддрдХ рдПрдХ рдмैрд░िрд╕्рдЯрд░ рдХे рд░ूрдк рдоें рд▓ंрджрди рдЪрд▓े рдЧрдпे рдФрд░ рд╡рд╣ाँ рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЧ्рд░ेрдЬ़ рдЗрди рдоें рдмैрд░िрд╕्рдЯрд░ рдХोрд░्рд╕ (рд╡िрдзि рдЕрдз्рдпрдпрди) рдХे рд▓िрдП рдк्рд░рд╡ेрд╢ рд▓िрдпा, рдФрд░ рд╕ाрде рд╣ी рд▓ंрджрди рд╕्рдХूрд▓ рдСрдл़ рдЗрдХोрдиॉрдоिрдХ्рд╕ рдоें рднी рдк्рд░рд╡ेрд╢ рд▓िрдпा рдЬрд╣ां рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЕрд░्рдерд╢ाрд╕्рдд्рд░ рдХी рдбॉрдХ्рдЯрд░ेрдЯ рдеीрд╕िрд╕ рдкрд░ рдХाрдо рдХрд░рдиा рд╢ुрд░ू рдХिрдпा।
рднीрдо рд░ाрд╡ рдЕंрдмेрдбрдХрд░ рдЬीрд╡рдиी рдоें рдмाрдмाрд╕ाрд╣ेрдм рд╕рдоाрдЬ рд╕ुрдзाрд░рдХ рд╣ोрдиे рдХे рд╕ाрде-рд╕ाрде рд▓ेрдЦрдХ рднी рдеे। рд▓ेрдЦрди рдоें рд░ूрдЪि рд╣ोрдиे рдХे рдХाрд░рдг рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдХрдИ рдкुрд╕्рддрдХें рд▓िрдЦी। рдЕंрдмेрдбрдХрд░ рдЬी рдж्рд╡ाрд░ा рд▓िрдЦिрдд рдкुрд╕्рддрдХों рдХी рд▓िрд╕्рдЯ рдиीрдЪे рджी рдЧрдИ рд╣ै-
рднाрд░рдд рд░рдд्рди рдмाрдмा рд╕ाрд╣ेрдм рдЕंрдмेрдбрдХрд░ рдХे рдкाрд╕ 32 рдбिрдЧ्рд░िрдпों рдХे рд╕ाрде 9 рднाрд╖ाрдУं рдХे рд╕рдмрд╕े рдмेрд╣рддрд░ рдЬाрдирдХाрд░ рдеे। рдЙрди्рд╣ोंрдиे рд▓ंрджрди рд╕्рдХूрд▓ рдСрдл рдЗрдХोрдиॉрдоिрдХ्рд╕ рдоें рдоाрдд्рд░ 2 рд╕ाрд▓ 3 рдорд╣ीрдиे рдоें 8 рд╕ाрд▓ рдХी рдкрдв़ाрдИ рдкूрд░ी рдХी рдеी। рд╡рд╣ рд▓ंрджрди рд╕्рдХूрд▓ рдСрдл рдЗрдХोрдиॉрдоिрдХ्рд╕ рд╕े ‘рдбॉрдХ्рдЯрд░ рдСрд▓ рд╕ाрдЗंрд╕’ рдиाрдордХ рдПрдХ рджुрд░्рд▓рдн рдбॉрдХ्рдЯрд░ेрдЯ рдХी рдбिрдЧ्рд░ी рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиे рд╡ाрд▓े рднाрд░рдд рдХे рд╣ी рдирд╣ीं рдмрд▓्рдХि рдкूрд░ी рджुрдиिрдпा рдХे рдкрд╣рд▓े рдФрд░ рдПрдХрдоाрдд्рд░ рд╡्рдпрдХ्рддि рд╣ैं। рдк्рд░рдердо рд╡िрд╢्рд╡ рдпुрдж्рдз рдХी рд╡рдЬрд╣ рд╕े рдЙрдирдХो рднाрд░рдд рд╡ाрдкрд╕ рд▓ौрдЯрдиा рдкрдб़ा। рдХुрдЫ рд╕рдордп рдмाрдж рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдмрдб़ौрджा рд░ाрдЬ्рдп рдХे рд╕ेрдиा рд╕рдЪिрд╡ рдХे рд░ूрдк рдоें рдиौрдХрд░ी рдк्рд░ाрд░ंрдн рдХी। рдмाрдж рдоें рдЙрдирдХो рд╕िрдбрдиेрдо рдХॉрд▓ेрдЬ рдСрдл рдХॉрдорд░्рд╕ рдПंрдб рдЗрдХोрдиोрдоिрдХ्рд╕ рдоे рд░ाрдЬрдиीрддिрдХ рдЕрд░्рдерд╡्рдпрд╡рд╕्рдеा рдХे рдк्рд░ोрдлेрд╕рд░ рдХे рд░ूрдк рдоें рдиौрдХрд░ी рдоिрд▓ рдЧрдпी। рдХोрд▓्рд╣ाрдкुрд░ рдХे рд╢ाрд╣ू рдорд╣ाрд░ाрдЬ рдХी рдорджрдж рд╕े рдПрдХ рдмाрд░ рдлिрд░ рд╡рд╣ рдЙрдЪ्рдЪ рд╢िрдХ्рд╖ा рдХे рд▓िрдП рд▓ंрджрди рдЧрдП।
рдмाрдмा рд╕ाрд╣ेрдм рдЕंрдмेрдбрдХрд░ рдХो рдЕрдкрдиे рдорд╣ाрди рдХाрд░्рдпों рдХे рдЪрд▓рддे рдХрдИ рдкुрд░рд╕्рдХाрд░ рднी рдоिрд▓े рдеे, рдЬो рдЗрд╕ рдк्рд░рдХाрд░ рд╣ैं:
рдмाрдмाрд╕ाрд╣ेрдм рдЕंрдмेрдбрдХрд░ рдХे рдмाрд░े рдоें рд░ोрдЪрдХ рддрде्рдп рдиीрдЪे рджिрдП рдЧрдП рд╣ैं-
VIGILANCE AWARENWSS WEEK QUIZ 2025 PLAY THE ONLINE QUIZЁЯСЖ Check out your mail for e certificate ,if you have secured 40 % marks in Quiz