Library is a source of information and ideas,a place of learning and the creation of new knowledge

PM SHRI KENDRIYA VIDYALYA PRAGATI VIHAR LIBRARY SHIFT-2

ЁЯУШ PM SHRI KENDRIYA VIDYALAYA,PRAGATI VIHAR SHIFT 2

READ TO LEAD,LEARN TO SHINE !ЁЯУЧ рдЬ्рдЮाрди рдмрдв़ाрдУ, рд╕ीрдЦो рддाрдХि рдЪрдордХो! •

Book Title

PRINCIPLES OF LIBRARY SCIENCE GIVEN BY Dr. S.R.RANGANATHANS

ЁЯУШ 1️⃣ Books are for use | 2️⃣ Every reader his/her book | 3️⃣ Every book its reader | 4️⃣ Save the time of the reader | 5️⃣ The library is a growing organism — By Dr. S. R. Ranganathan ЁЯУЪ

AA

READING PROMOTION ACTIVITIES GALLERY

Wednesday, August 2, 2023

рдоुंрд╢ी рдк्рд░ेрдо рдЪंрдж рдЬрди्рдо рджिрд╡рд╕ 31 рдЬुрд▓ाрдИ 2023

 

 


рдиाрдо

рдоुंрд╢ी рдк्рд░ेрдордЪंрдж

рдоूрд▓ рдиाрдо

рдзрдирдкрдд рд░ाрдп рд╢्рд░ीрд╡ाрд╕्рддрд╡

рдЙрд░्рджू рднाрд╖ा рдХी рд░рдЪрдиाрдУं рдоें рдиाрдо

рдирд╡ाрдмрд░ाрдп

рдЬрди्рдо

31 рдЬुрд▓ाрдИ, 1880

рдЬрди्рдо рдХा рд╕्рдерд▓

рд▓рдорд╣ी рдЧांрд╡, рдЬिрд▓ा-рд╡ाрд░рдгрд╢ी, рдЙрдд्рддрд░рдк्рд░рджेрд╢

рдкिрддा рдХा рдиाрдо

рдЕрдЬाрдпрдмрд░ाрдп

рдоाрддा рдХा рдиाрдо

рдЖрдирди्рджी рджेрд╡ी

рдоृрдд्рдпु

8 рдЕрдХ्рдЯूрдмрд░ 1936

рдкेрд╢ा

рд▓ेрдЦрдХ рддрдеा рдЕрдз्рдпाрдкрдХ

рднाрд╖ा

рд╣िंрджी рддрдеा рдЙрд░्рджू

рдкрдд्рдиी

рд╢िрд╡рд░ाрдиी рджेрд╡ी

рдк्рд░рдоुрдЦ рд░рдЪрдиाрдПँ

рд╕ेрд╡ाрд╕рджрди, рдЧोрджाрди, рдЧрдмрди, рд░ंрдЧрднूрдоि, рдХрд░्рдорднूрдоि, рдоाрдирд╕рд░ोрд╡рд░, рдирдордХ рдХा рджрд░ोрдЧा рдЗрдд्рдпाрджि

рд╡िрдзाрдПँ

рдиिрдмंрдз, рдиाрдЯрдХ, рдЙрдкрди्рдпाрд╕, рдХрд╣ाрдиी


рдк्рд░ेрдордЪंрдж рдХे рдЬीрд╡рди рдХा рд╕ंрдХ्рд╖िрдк्рдд рд╡िрд╡рд░рдг

рдоुंрд╢ी рдк्рд░ेрдордЪंрдж рдЬी рдХा рдЕрд╕рд▓ी рдиाрдо (Munshi premchand real name) рдзрдирдкрдд рд░ाрдп рд╢्рд░ीрд╡ाрд╕्рддрд╡ рдЬी рд╣ै рдЬो рдХी рдк्рд░ेрдордЪंрдж рдХे рдиाрдо рд╕े рдЬाрдиे рдЬाрддे рдеे, рдЗрдирдХा рдЬрди्рдо 31 рдЬुрд▓ाрдИ 1880 рддрдеा рдоृрдд्рдпु 8 рдЕрдХ्рдЯूрдмрд░ 1936 рдХो рд╣ुрдИ рдеी। рдпे рд╣िंрджी рддрдеा рдЙрд░्рджू рдХे рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рддрдеा рд╕рд░्рд╡ाрдзिрдХ рд▓ोрдХрдк्рд░िрдп рдЙрдкрди्рдпाрд╕рдХाрд░ рддрдеा рдХрд╣ाрдиीрдХाрд░рдХ рдеे। рдЗрди्рд╣ोрдиे рдк्рд░ेрдоाрд╢्рд░рдо, рд░ंрдЧрднूрдоि, рд╕ेрд╡ाрд╕рджрди, рдиिрд░्рдорд▓ा, рдХрд░्рдорднूрдоि, рдЧोрджाрди, рдЧрдмрди, рдЗрдд्рдпाрджि рд▓рдЧрднрдЧ рдбेреЭ рджрд░्рдЬрди рдХे рд▓рдЧрднрдЧ рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рд▓िрдЦे рд╣ैं рддрдеा рдкूрд╕ рдХी рд░ाрдд, рдмреЬे рдШрд░ рдХी рдмेрдЯी, рдХрдлрди, рдкंрдЪ рдкрд░рдоेрд╢्рд╡рд░, рджो рдмैрд▓ों рдХी рдХрдеा, рдмूрдвी рдХाрдХी рдЬैрд╕े рддीрди рд╕ौ рд╕े рднी рдЕрдзिрдХ рдХрд╣ाрдиिрдпों рдХो рдЙрдирдХे рдж्рд╡ाрд░ा рд▓िрдЦे рдЧрдП рд╣ैं।

 

рдк्рд░ेрдо рдЪंрдж рдЬी рдХा рдЬрди्рдо рд╡ाрд░рдгрд╢ी рдЬिрд▓े рдХे рд▓рдорд╣ी рдЧांрд╡ рдХे рдХाрдпрд╕्рде рдкрд░िрд╡ाрд░ рдоें 31 рдЬुрд▓ाрдИ 1880 рдХो рд╣ुрдЖ рдеा, рдЙрдирдХे рдкिрддा рдХा рдиाрдо рдоुंрд╢ी рдЕрдЬाрдпрдмрд░ाрдп рдеा рдЬो рдХी рд▓рдорд╣ी рдЧाँрд╡ рдоें рдбाрдХ рдоुंрд╢ी рдеे рддрдеा рдЙрдирдХी рдоाрддा рдХा рдиाрдо рдЖрдирди्рджी рджेрд╡ी рдеा। рдЗрдирдХा рдоूрд▓ рдиाрдо рдзрдирдкрдд рд░ाрдп рд╢्рд░ीрд╡ाрд╕्рддрд╡ рдеा рддрдеा рдЗрдирдХो рдирд╡ाрдм рд░ाрдп рддрдеा рдоुंрд╢ी рдк्рд░ेрдордЪंрдж рдХे рдиाрдо рд╕े рднी рдЬाрдиा рдЬाрддा рд╣ै। рдк्рд░ेрдо рдЪंрдж рдЬी рд╣िंрджी рддрдеा рдЙрд░्рджू рдХे рдПрдХ рдорд╣ाрди рд▓ेрдЦрдХ рдеे, рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдЗрдирдХा рдЕрдоूрд▓्рдп рдпोрдЧрджाрди рдХो рджेрдЦрдХрд░ рдмंрдЧाрд▓ рдХे рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рдЙрдкрди्рдпाрд╕рдХाрд░ рд╢рд░рддрдЪंрдж्рд░ рдЪрдЯ्рдЯोрдкाрдз्рдпाрдп рдЬी рдиे рдЙрди्рд╣ें рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рд╕рдо्рд░ाрдЯ рдХрд╣рдХрд░ рд╕рдо्рдмोрдзिрдд рдХिрдпा। рдЙрдирдХी рдк्рд░ाрд░рдо्рднिрдХ рд╢िрдХ्рд╖ा рдЙрд░्рджू рддрдеा реЮाрд░рд╕ी рднाрд╖ा рдоें рд╣ुрдИ।

рдЬрдм рдк्рд░ेрдордЪंрдж рдЬी рдХी рдЙрдо्рд░ 7 рд╕ाрд▓ рдеी рддрднी рдЙрдирдХी рдоाрддा рдХा рджेрд╣ांрдд рд╣ो рдЧрдпा рдеा рдФрд░ 16 рд╡рд░्рд╖ рдХी рдЙрдо्рд░ рдоें рдЙрдирдХे рдкिрддा рдХी рднी рдоृрдд्рдпु рд╣ो рдЧрдпी рдЬिрд╕ рдХाрд░рдг рдЙрдирдХा рдЬीрд╡рди рдХाрдлी рд╕ंрдШрд░्рд╖ो рд╕े рдЧुрдЬрд░ा рд╣ै। рдЬрдм рдк्рд░ेрдордЪंрдж рдЬी рдХी рдЙрдо्рд░ 15 рд╡рд░्рд╖ рдеी рддрдм рдкिрддा рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдЙрдирдХा рдмाрд▓ рд╡िрд╡ाрд╣ рдХрд░рд╡ा рджिрдпा рдЧрдпा рдЬो рдХी рдЖрдЧे рдЪрд▓рдХрд░ рд╕рдлрд▓ рдирд╣ीं рд╣ो рд╕рдХा। рдк्рд░ेрдордЪंрдж рдЬी рд╡िрдзрд╡ा рд╡िрд╡ाрд╣ рдХे рдмрд╣ुрдд рдЕрдзिрдХ рд╕рдорд░्рдерди рд╡ाрджी рдеे рдЗрд╕рд▓िрдП рдЙрди्рд╣ोंрдиे 1906 рдоें рд╢िрд╡рд░ाрдиी рджेрд╡ी рдЬी рд╕े рдХिрдпा। рдЙрдирдХी рддीрди рд╕ंрддाрдиे рднी рдеी рдЬिрдирдХा рдиाрдо рд╢्рд░ीрдкрдд рд░ाрдпрдЕрдоृрдд рд░ाрдп рдФрд░ рдХрдорд▓ा рджेрд╡ी рд╢्рд░ीрд╡ाрд╕्рддрд╡ рдеा। рдЗрдирдХो рдмрдЪрдкрди рд╕े рдкреЭрдиे рдХा рдмрд╣ुрдд рд╣ी рд╢ोрдХ рдеा, 13 рд╡рд░्рд╖ рдХी рдЖрдпु рдоें рд╣ी рдЗрди्рд╣ोрдиे рддिрд▓िрд╕्рдо-рдП-рд╣ोрд╢рд░ुрдмा рдкреЭ рд▓िрдпा рдеा।

1898 рдоें рдЗрдирдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдоैрдЯ्рд░िрдХ рдХी рдкрд░ीрдХ्рд╖ा рдХो рдЙрдд्рддीрд░्рдг рдХрд░рдиे рдХे рдмाрдж рд╡рд╣ рдХिрд╕ी рд╕्рдеाрдиीрдп рд╡िрдж्рдпाрд▓рдп рдоें рд╢िрдХ्рд╖рдХ рдХे рдкрдж рдкे рдиिрдпुрдХ्рдд рд╣ो рдЧрдП। рд╢िрдХ्рд╖рдХ рдХी рдиौрдХрд░ी рдХे рд╕ाрде рд╕ाрде рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдкрдвाрдИ рдЬाрд░ी рд░рдЦी рдФрд░ 1990 рдоें рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी, реЮाрд░рд╕ी, рджрд░्рд╢рди рддрдеा рдЗрддिрд╣ाрд╕ рдХे рд╕ाрде рдЗंрдЯрд░ рдЙрдд्рддीрд░्рдг рдХिрдпा। рдмाрдж рдоें рдк्рд░ेрдордЪंрдж рдЬी рдХे рдж्рд╡ाрд░ा 1919 рдоें рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬी, реЮाрд░рд╕ी рддрдеा рдЗрддिрд╣ाрд╕ рдХो рд▓ेрдХрд░ рдмी.рдП. рдХी рд╢िрдХ्рд╖ा рдк्рд░ाрдк्рдд рдХी। рд╕рди 1919 рдоें рдмी.рдП. рдХो рдЙрдд्рддीрд░्рдг рдХрд░рдиे рдХे рдмाрдж рдЙрдирдХो рд╢िрдХ्рд╖ा рд╡िрднाрдЧ рдоें рдЗंрд╕्рдкेрдХ्рдЯрд░ рдХे рдкрдж рдкрд░ рдиिрдпुрдХ्рдд рдХрд░ рджिрдпा рдЧрдпा।

 

 

рдоुंрд╢ी рдк्рд░ेрдордЪंрдж рдЬी рдХा рд╕ाрд╣िрдд्рдпिрдХ рдЬीрд╡рди

рд╡рд░्рд╖ 1901 рд╕े рд╣ी рдк्рд░ेрдордЪंрдж рдЬी рдХा рд╕ाрд╣िрдд्рдпिрдХ рдЬीрд╡рди рд╢ुрд░ू рд╣ो рдЧрдпा рдеा, рд╢ुрд░ुрдЖрдд рдоें рд╡ो рдирд╡ाрдм рд░े рдХे рдиाрдо рд╕े рдЙрд░्рджू рдоें рд▓िрдЦा рдХрд░рддे рдеे, рдЙрдирдХा рдкрд╣рд▓ा рдЙрд░्рджू рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рдЕрд╕рд░ाрд░े рдордЖрдмिрдж рд╣ै рдпрд╣ рдзाрд░ाрд╡ाрд╣िрдХ рд░ूрдк рдоें рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд╣ुрдЖ। рдЗрд╕ рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рдХा рд╣िंрджी рд░ूрдкांрддрд░рдг рджेрд╡рд╕्рдеाрди рд░рд╣рд╕्рдп рдиाрдо рд╕े рд╣ुрдЖ। рдоुंрд╢ी рдк्рд░ेрдордЪंрдж рдЬी рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рджूрд╕рд░ा рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рд╣рдордЦुрд░्рдоा рд╡ рд╣рдорд╕рд╡ाрдм рдХे рдиाрдо рд╕े рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд╣ुрдЖ рдЬो рдХी рд╣िंрджी рдоें рдк्рд░ेрдоा рдиाрдо рд╕े 1907 рдоें рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд╣ुрдЖ। 1908 рдоें рдЗрдирдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдкрд╣рд▓ा рдХрд╣ाрдиी рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ рд╕ोрдЬे рд╡рддрди рдЬो рдХी рджेрд╢рднрдХ्рддि рдХी рднाрд╡рдиा рд╕े рдкрд░िрдкूрд░्рдг рдеा рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд╣ुрдЖ। рдЗрд╕ рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ рдоें рджेрд╢рднрдХ्рддि рдХी рднाрд╡рдиा рд╣ोрдиे рдХे рдХाрд░рдг рдЕंрдЧ्рд░ेрдЬों рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдЗрд╕ рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ рдХोрдк्рд░рддिрдмंрдзिрдд рдХрд░ рд▓िрдпा рдЧрдпा рддрдеा рдЗрд╕рдХी рд╕рднी рдк्рд░рддिрдпाँ рдЬрдм्рдд рдХрд░ рд▓ी рдЧрдпी рдФрд░ рднрд╡िрд╖्рдп рдоें рдирд╡ाрдм рд░ाрдп рдХो рди рд▓िрдЦрдиे рдХी рд╣िрджाрдпрдд рджी рдЧрдпी।

рдЗрд╕ी рдХाрд░рдгрд╡рд╢ рдЙрди्рд╣ोंрдиे рдЕрдкрдиा рдиाрдо рдирд╡ाрдмрд░ाрдп рд╕े рдмрджрд▓рдХрд░ рдк्рд░ेрдордЪंрдж рд░рдЦ рд▓िрдпा рдеा, рдпрд╣ рдиाрдо рдЙрдирдХो рджрдпाрдиाрд░ाрдпрди рдиिрдЧрдо рдж्рд╡ाрд░ा рджिрдпा рдЧрдпा рдеा। рдк्рд░ेрдордЪंрдж рдиाрдо рд╕े рдЙрдирдХी рдкрд╣рд▓ी рдХрд╣ाрдиी рдмреЬे рдШрд░ рдХी рдмेрдЯी” рдЬрдоाрдиा рдкрдд्рд░िрдХा рдоें 1910 рдоें рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд╣ुрдИ। 1915 рдоें рдЙрд╕ рд╕рдордп рдХी рдк्рд░рд╕िрдж्рдз рдоाрд╕िрдХ рдкрдд्рд░िрдХा рд╕рд░рд╕्рд╡рддी рдХे рджिрд╕ंрдмрд░ рдоें рдЙрдирдХी рдкрд╣рд▓ी рдХрд╣ाрдиी рд╕ौрддрдиाрдо рд╕े рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд╣ुрдИ। рдЗрд╕рдХे рдмाрдж 1918 рдоें рдЙрдирдХा рдкрд╣рд▓ा рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рд╕ेрд╡ाрд╕рджрди рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд╣ुрдЖ। рдЗрд╕ рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рдХे рдЕрдд्рдпрдзिрдХ рд▓ोрдХрдк्рд░िрдпрддा рдХे рдХाрд░рдг рдк्рд░ेрдордЪंрдж рдЬी рдХो рдЙрд░्рджू рд╕े рд╣िंрджी рдХा рдХрдеाрдХाрд░ рдмрдиा рджिрдпा। рдЗрдирдХे рдж्рд╡ाрд░ा рд▓рдЧрднрдЧ 300 рдХрд╣ाрдиिрдпा рддрдеा рдбेреЭ рджрд░्рдЬрди рдЙрдкрди्рдпाрд╕ рд╣िंрджी рддрдеा рдЙрд░्рджू рджोрдиों рднाрд╖ा рдоें рд▓िрдЦे рдЧрдП।

рдХрд╣ाрдиी

рдк्рд░ेрдордЪंрдж рдЬी рдХे рдЕрдзिрдХрддрдо рдХрд╣ाрдиिрдпों рдоें рдордз्рдпрдо рддрдеा рдиिрдо्рди рд╢्рд░ेрдгी рдХे рдХा рдЪिрдд्рд░рдг рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ैрдбॉ॰ рдХрдорд▓рдХिрд╢ोрд░ рдЧोрдпрдирдХा рдЬी рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдоुंрд╢ी рдк्рд░ेрдордЪंрдж рдЬी рдХी рд╕рднी рд╣िंрджी рдЙрд░्рджू рдХрд╣ाрдиिрдпों рдХो рд░рдЪрдиाрд╡рд▓ी рдиाрдо рд╕े рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдЗрдирдХे рдЕрдиुрд╕ाрд░ рдк्рд░ेрдордЪंрдж рдЬी рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдХुрд▓ 301 рдХрд╣ाрдиिрдпां рд▓िрдЦी рдЧрдпी рд╣ैं рдЗрдирдоे рд╕े рднी 3 рдЕрдк्рд░ाрдк्рдп рд╣ैं। рдоुंрд╢ी рдк्рд░ेрдордЪंрдж рдЬी рдХा рдкрд╣рд▓ा рдХрд╣ाрдиी рд╕ंрдЧ्рд░рд╣ рд╕ोрдЬे рд╡рддрди рдХे рдиाрдо рд╕े рдк्рд░рдХाрд╢िрдд рд╣ुрдЖ।

рдиाрдЯрдХ

рдк्рд░ेрдордЪंрдж рдЬी рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рд╕ंрдЧ्рд░ाрдо, рдХрд░्рдмрд▓ा рддрдеा рдк्рд░ेрдо рдХी рд╡ेрджी рдЬैрд╕े рдиाрдЯрдХों рдХी рд░рдЪрдиा рдХी। рдпे рдиाрдЯрдХ рд╢िрд▓्рдк рддрдеा рд╕ंрд╡ेрджрдиा рдХे рд╕्рддрд░ рдкрд░ рд▓ेрдХिрди рдЙрди्рд╣ें рдиाрдЯрдХों рдоें рдХрд╣ाрдиिрдпो рддрдеा рдЙрдкрди्рдпाрд╕ों рдХे рдЬिрддрдиी рд╕рдлрд▓рддा рдирд╣ीं рдоिрд▓ рдкाрдИ।













рдк्рд░ेрдордЪंрдж рдЬी рдХा рдЬрди्рдо рдХрдм рд╣ुрдЖ ?

рдк्рд░ेрдо рдЪंрдж рдЬी рдХा рдЬрди्рдо рд╡ाрд░рдгрд╢ी рдЬिрд▓े рдХे рд▓рдорд╣ी рдЧांрд╡ рдХे рдХाрдпрд╕्рде рдкрд░िрд╡ाрд░ рдоें 31 рдЬुрд▓ाрдИ 1880 рдХो рд╣ुрдЖ рдеा।

рдоुंрд╢ी рдк्рд░ेрдордЪंрдж рдЬी рдХी рдоृрдд्рдпु рдХрдм рд╣ुрдИ ?

рдоुंрд╢ी рдк्рд░ेрдордЪंрдж рдЬी рдХी рдоृрдд्рдпु 8 рдЕрдХ्рдЯूрдмрд░ 1936 рдХो рд╣ुрдИ рдеी।

рдоुंрд╢ी рдк्рд░ेрдордЪंрдж рдЬी рдХी рдк्рд░рдоुрдЦ рд░рдЪрдиाрдПँ рдХौрди рдХौрди рд╕ी рд╣ैं ?

рдоुंрд╢ी рдк्рд░ेрдордЪंрдж рдЬी рдХी рдк्рд░рдоुрдЦ рд░рдЪрдиाрдПँ рд╕ेрд╡ाрд╕рджрди, рдЧोрджाрди, рдЧрдмрди, рд░ंрдЧрднूрдоि, рдХрд░्рдорднूрдоि, рдоाрдирд╕рд░ोрд╡рд░, рдирдордХ рдХा рджрд░ोрдЧा рдЗрдд्рдпाрджि рдеी।

рдоुंрд╢ी рдк्рд░ेрдордЪंрдж рдЬी рдХी рд╢ाрджी рдХिрд╕рд╕े рд╣ुрдИ рдеी ?

рдЬрдм рдк्рд░ेрдордЪंрдж рдЬी рдХी рдЙрдо्рд░ 15 рд╡рд░्рд╖ рдеी рддрдм рдкिрддा рдХे рдж्рд╡ाрд░ा рдЙрдирдХा рдмाрд▓ рд╡िрд╡ाрд╣ рдХрд░рд╡ा рджिрдпा рдЧрдпा рдЬो рдХी рдЖрдЧे рдЪрд▓рдХрд░ рд╕рдлрд▓ рдирд╣ीं рд╣ो рд╕рдХा। рдк्рд░ेрдордЪंрдж рдЬी рд╡िрдзрд╡ा рд╡िрд╡ाрд╣ рдХे рдмрд╣ुрдд рдЕрдзिрдХ рд╕рдорд░्рдерди рд╡ाрджी рдеे рдЗрд╕рд▓िрдП рдЙрди्рд╣ोंрдиे 1906 рдоें рд╢िрд╡рд░ाрдиी рджेрд╡ी рдЬी рд╕े рдХिрдпा।

рдоुंрд╢ी рдк्рд░ेрдордЪंрдж рдХे рдоाрддा рдкिрддा рдХा рдиाрдо рдХ्рдпा рдеा ?

рдоुंрд╢ी рдк्рд░ेрдордЪंрдж рдХे рдкिрддा рдХा рдиाрдо рдоुंрд╢ी рдЕрдЬाрдпрдмрд░ाрдп рдеा рдЬो рдХी рд▓рдорд╣ी рдЧाँрд╡ рдоें рдбाрдХ рдоुंрд╢ी рдеे рддрдеा рдЙрдирдХी рдоाрддा рдХा рдиाрдо рдЖрдирди्рджी рджेрд╡ी рдеा।



Tuesday, July 25, 2023

рдирдИ рд╢िрдХ्рд╖ा рдиीрддि 2020



 рдирдИ рд╢िрдХ्рд╖ा рдиीрддि 2020

рдкрд░िрдЪрдп

рднाрд░рдд рдоें рдирдИ рд╢िрдХ्рд╖ा рдиीрддि рдПрдХ рд╡िрд╕्рддृрдд рдФрд░ рд╡्рдпाрдкрдХ рдиीрддि рд╣ै рдЬिрд╕рдХा рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рджेрд╢ рдХी рд╢िрдХ्рд╖ा рдк्рд░рдгाрд▓ी рдоें рд╕ुрдзाрд░ рдФрд░ рдЖрдзुрдиिрдХीрдХрд░рдг рдХрд░рдиा рд╣ै। рдиीрддि, рдЬिрд╕े рд╣ाрд▓ рд╣ी рдоें рднाрд░рдд рд╕рд░рдХाрд░ рдж्рд╡ाрд░ा рдЕрдкрдиाрдпा рдЧрдпा рдеा, рд╢िрдХ्рд╖ा рдХे рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдХрдИ рджीрд░्рдШрдХाрд▓िрдХ рдЪुрдиौрддिрдпों рдФрд░ рдоुрдж्рджों рдХो рд╕ंрдмोрдзिрдд рдХрд░рдиे рдХा рдк्рд░рдпाрд╕ рдХрд░рддी рд╣ै, рдЬैрд╕े рдХрдо рд╕ीрдЦрдиे рдХे рдкрд░िрдгाрдо, рдЧुрдгрд╡рдд्рддाрдкूрд░्рдг рд╢िрдХ्рд╖ा рддрдХ рдкрд╣ुंрдЪ рдХी рдХрдоी, рдФрд░ рдЕрдзिрдХ рдирд╡ाрдЪाрд░ рдФрд░ рдк्рд░рддिрд╕्рдкрд░्рдзाрдд्рдордХрддा рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा।

рдирдИ рд╢िрдХ्рд╖ा рдиीрддि рдкрд░ рдПрдХ рдирдЬрд░

рднाрд░рдд рдоें рдирдИ рд╢िрдХ्рд╖ा рдиीрддि, рдЬिрд╕े рдЖрдзिрдХाрд░िрдХ рддौрд░ рдкрд░ рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд╢िрдХ्рд╖ा рдиीрддि (NEP) 2020 рдХे рд░ूрдк рдоें рдЬाрдиा рдЬाрддा рд╣ै, рднाрд░рдд рд╕рд░рдХाрд░ рдж्рд╡ाрд░ा рдЬुрд▓ाрдИ 2020 рдоें рдЬाрд░ी рдХी рдЧрдИ рдеी। рдпрд╣ рдиीрддि 1986 рдХी рдкिрдЫрд▓ी рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд╢िрдХ्рд╖ा рдиीрддि (NEP) рдХी рдЬрдЧрд╣ рд▓ेрддी рд╣ै рдФрд░ рдкрд╣рд▓ी рд╡्рдпाрдкрдХ рд╕рдоीрдХ्рд╖ा рдХो рдЪिрд╣्рдиिрдд рдХрд░рддी рд╣ै। рдЗрд╕ рдиीрддि рдоें рд╢िрдХ्рд╖ा рдХा рдкाрда्рдпрдХ्рд░рдо 5+3+3+4 рдХे рдоॉрдбрд▓ рдкрд░ рддैрдпाрд░ рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै, рдЬो рдкрд╣рд▓े 10+2 рдХे рд╣िрд╕ाрдм рд╕े рдеा।

NEP 2020 рднाрд░рдд рдоें рд╢िрдХ्рд╖ा рдХे рднрд╡िрд╖्рдп рдХे рд▓िрдП рдПрдХ рджृрд╖्рдЯिрдХोрдг рдХी рд░ूрдкрд░ेрдЦा рддैрдпाрд░ рдХрд░рддा рд╣ै, рдЬिрд╕рдХा рд▓рдХ्рд╖्рдп 2030 рддрдХ рджेрд╢ рдХो “рд╡ैрд╢्рд╡िрдХ рдЬ्рдЮाрди рдорд╣ाрд╢рдХ्рддि” рдоें рдмрджрд▓рдиा рд╣ै। рдЗрд╕ рд▓рдХ्рд╖्рдп рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП, рдиीрддि рдоें рдХрдИ рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╕ुрдзाрд░ों рдФрд░ рдкрд░िрд╡рд░्рддрдиों рдХी рд░ूрдкрд░ेрдЦा рддैрдпाрд░ рдХी рдЧрдИ рд╣ै। рд╢िрдХ्рд╖ा рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рд▓ाрдЧू рдХिрдпा рдЧрдпा, рдЬिрд╕рдоें рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ैं:-

рдкाрда्рдпрдЪрд░्рдпा рдоें рд╕ुрдзाрд░:- NEP 2020 рдЕंрддःрд╡िрд╖рдп рдФрд░ рдЕрдиुрднрд╡ाрдд्рдордХ рд╢िрдХ्рд╖ा рдХे рд╕ाрде-рд╕ाрде рднाрд░рддीрдп рднाрд╖ाрдУं рдФрд░ рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ рдоूрд▓्рдпों рдХो рд╢ाрдоिрд▓ рдХрд░рдиे рдкрд░ рдз्рдпाрди рджेрдиे рдХे рд╕ाрде рднाрд░рдд рдоें рд╢िрдХ्рд╖ा рдкाрда्рдпрдХ्рд░рдо рдоें рдмрдб़े рдмрджрд▓ाрд╡ рдХी рдоांрдЧ рдХрд░рддा рд╣ै। рдиीрддि рд╢िрдХ्рд╖рдг рдФрд░ рд╕ीрдЦрдиे рдоें рдк्рд░ौрдж्рдпोрдЧिрдХी рдХे рдЙрдкрдпोрдЧ рдХो рднी рдмрдв़ाрд╡ा рджेрддी рд╣ै рдФрд░ рдкрд░िрдпोрдЬрдиा-рдЖрдзाрд░िрдд рдФрд░ рд╕рдорд╕्рдпा-рдЖрдзाрд░िрдд рд╢िрдХ्рд╖ा рдЬैрд╕े рдирд╡ीрди рд╢ैрдХ्рд╖рдгिрдХ рджृрд╖्рдЯिрдХोрдгों рдХे рдЙрдкрдпोрдЧ рдХो рдк्рд░ोрдд्рд╕ाрд╣िрдд рдХрд░рддी рд╣ै।

рд╢िрдХ्рд╖рдХ рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг:- NEP 2020 рдЙрдЪ्рдЪ рдЧुрдгрд╡рдд्рддा рд╡ाрд▓े рд╢िрдХ्рд╖рдХ рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг рдФрд░ рдкेрд╢ेрд╡рд░ рд╡िрдХाрд╕ рдХे рдорд╣рдд्рд╡ рдкрд░ рдЬोрд░ рджेрддा рд╣ै рдФрд░ рд╢िрдХ्рд╖рдХ рд╢िрдХ्рд╖ा рдФрд░ рдк्рд░рдоाрдгрди рдХी рджेрдЦрд░ेрдЦ рдХे рд▓िрдП рдПрдХ рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд╢िрдХ्рд╖рдХ рдЖрдпोрдЧ рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХा рдЖрд╣्рд╡ाрди рдХрд░рддा рд╣ै। рдиीрддि рд╢िрдХ्рд╖рдХ рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг рдФрд░ рдкेрд╢ेрд╡рд░ рд╡िрдХाрд╕ рдХे рд▓िрдП рдк्рд░ौрдж्рдпोрдЧिрдХी рдФрд░ рдСрдирд▓ाрдЗрди рдк्рд▓ेрдЯрдлॉрд░्рдо рдХे рдЙрдкрдпोрдЧ рдХो рднी рдк्рд░ोрдд्рд╕ाрд╣िрдд рдХрд░рддी рд╣ै।

рд╢िрдХ्рд╖ा рддрдХ рдкрд╣ुंрдЪ:- NEP 2020 рдХा рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рднाрд░рдд рдоें рд╢िрдХ्рд╖ा рддрдХ рдкрд╣ुंрдЪ рдмрдв़ाрдиा рд╣ै, рдЦाрд╕рдХрд░ рд╡ंрдЪिрдд рдФрд░ рд╡ंрдЪिрдд рд╕рдоूрд╣ों рдХे рд▓िрдП। рдЗрд╕े рдк्рд░ाрдк्рдд рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП, рдиीрддि рдк्рд░ाрд░ंрднिрдХ рдмрдЪрдкрди рдХी рджेрдЦрднाрд▓ рдФрд░ рд╢िрдХ्рд╖ा (рдИрд╕ीрд╕ीрдИ) рдХाрд░्рдпрдХ्рд░рдоों рдХे рд╡िрд╕्рддाрд░ рдФрд░ рд╡ैрдХрд▓्рдкिрдХ рд╢िрдХ्рд╖ा рдоॉрдбрд▓ рдЬैрд╕े рд╕ाрдоुрджाрдпिрдХ рд╡िрдж्рдпाрд▓рдпों рдФрд░ рдЦुрд▓े рд╡िрдж्рдпाрд▓рдпों рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХी рдоांрдЧ рдХрд░рддी рд╣ै।

рдЙрдЪ्рдЪ рд╢िрдХ्рд╖ा:- NEP 2020 рднाрд░рдд рдоें рдЙрдЪ्рдЪ рд╢िрдХ्рд╖ा рдХे рд▓िрдП рдХрдИ рд╕ुрдзाрд░ рдкेрд╢ рдХрд░рддा рд╣ै, рдЬिрд╕рдоें рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдЙрдЪ्рдЪ рд╢िрдХ्рд╖ा рдпोрдЧ्рдпрддा рдл्рд░ेрдорд╡рд░्рдХ (рдПрдирдПрдЪрдИрдХ्рдпूрдПрдл) рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдФрд░ рдЙрдЪ्рдЪ рд╢िрдХ्рд╖ा рдоें рдЕंрддрд░्рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдпрдХрд░рдг рдФрд░ рд╕рд╣рдпोрдЧ рдХो рдмрдв़ाрд╡ा рджेрдиा рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ै। рдиीрддि рд╡्рдпाрд╡рд╕ाрдпिрдХ рдФрд░ рддрдХрдиीрдХी рд╢िрдХ्рд╖ा рдХाрд░्рдпрдХ्рд░рдоों рдХे рд╡िрд╕्рддाрд░ рдФрд░ рдЙрдЪ्рдЪ рд╢िрдХ्рд╖ा рдоें рдЕрдиुрд╕ंрдзाрди рдФрд░ рдирд╡ाрдЪाрд░ рдХा рд╕рдорд░्рдерди рдХрд░рдиे рдХे рд▓िрдП рдПрдХ рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдЕрдиुрд╕ंрдзाрди рдлाрдЙंрдбेрд╢рди рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХा рднी рдЖрд╣्рд╡ाрди рдХрд░рддी рд╣ै।

рдк्рд░ौрдж्рдпोрдЧिрдХी рдХा рдПрдХीрдХрд░рдг:- NEP 2020 рд╢िрдХ्рд╖ा рдоें рдк्рд░ौрдж्рдпोрдЧिрдХी рдХे рдЙрдкрдпोрдЧ рдХो рдмрдв़ाрд╡ा рджेрддा рд╣ै, рдЬिрд╕рдоें рд╢िрдХ्рд╖ा рддрдХ рдкрд╣ुंрдЪ рдоें рд╕ुрдзाрд░, рд╢िрдХ्рд╖рдг рдФрд░ рд╕ीрдЦрдиे рдХो рдмрдв़ाрдиे рдФрд░ рдЕрдиुрд╕ंрдзाрди рдФрд░ рдирд╡ाрдЪाрд░ рдХी рд╕ुрд╡िрдзा рдХे рд▓िрдП рдк्рд░ौрдж्рдпोрдЧिрдХी рдХा рд▓ाрдн рдЙрдаाрдиे рдкрд░ рдз्рдпाрди рдХेंрдж्рд░िрдд рдХिрдпा рдЧрдпा рд╣ै। рдиीрддि рд╢िрдХ्рд╖ा рдоें рдк्рд░ौрдж्рдпोрдЧिрдХी рдХे рдПрдХीрдХрд░рдг рдХी рдиिрдЧрд░ाрдиी рдХे рд▓िрдП рдПрдХ рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд╢ैрдХ्рд╖िрдХ рдк्рд░ौрдж्рдпोрдЧिрдХी рдоंрдЪ (NETF) рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХा рдЖрд╣्рд╡ाрди рдХрд░рддी рд╣ै, рдФрд░ рдСрдирд▓ाрдЗрди рдФрд░ рдоिрд╢्рд░िрдд рд╢िрдХ्рд╖рдг рдХाрд░्рдпрдХ्рд░рдоों рдХे рд╡िрдХाрд╕ рдХो рдк्рд░ोрдд्рд╕ाрд╣िрдд рдХрд░рддी рд╣ै।

рдирдИ рд╢िрдХ्рд╖ा рдиीрддि рдХे рд▓ाрдн рдФрд░ рдЪुрдиौрддिрдпां

рднाрд░рдд рдоें рдирдИ рд╢िрдХ्рд╖ा рдиीрддि (NEP 2020) рдХा рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рджेрд╢ рдоें рд╢िрдХ्рд╖ा рдк्рд░рдгाрд▓ी рдоें рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╕ुрдзाрд░ рд▓ाрдиा рд╣ै। рдпрджि рд╕рдлрд▓рддाрдкूрд░्рд╡рдХ рдХाрд░्рдпाрди्рд╡िрдд рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै, рддो рдиीрддि рднाрд░рдд рдоें рд╢िрдХ्рд╖ा рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХे рд▓िрдП рдХрдИ рд▓ाрдн рд▓ा рд╕рдХрддी рд╣ै, рдЬिрдирдоें рдиिрдо्рди рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ैं:-

рд╕ीрдЦрдиे рдХे рдмेрд╣рддрд░ рдкрд░िрдгाрдо:- NEP 2020 рд╢िрдХ्рд╖ा рдоें рдирд╡ीрди рд╢ैрдХ्рд╖рдгिрдХ рджृрд╖्рдЯिрдХोрдг рдФрд░ рдк्рд░ौрдж्рдпोрдЧिрдХी рдХे рдПрдХीрдХрд░рдг рдХो рдмрдв़ाрд╡ा рджेрддा рд╣ै, рдЬिрд╕рд╕े рдЫाрдд्рд░ों рдХे рд╕ीрдЦрдиे рдХे рдкрд░िрдгाрдоों рдоें рд╕ुрдзाрд░ рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै।

рд╢िрдХ्рд╖ा рддрдХ рдЕрдзिрдХ рдкрд╣ुंрдЪ:- NEP 2020 рдк्рд░ाрд░ंрднिрдХ рдмрдЪрдкрди рдХी рджेрдЦрднाрд▓ рдФрд░ рд╢िрдХ्рд╖ा (рдИрд╕ीрд╕ीрдИ) рдХाрд░्рдпрдХ्рд░рдоों рдХे рд╡िрд╕्рддाрд░ рдФрд░ рд╕ाрдоुрджाрдпिрдХ рд╕्рдХूрд▓ों рдФрд░ рдЦुрд▓े рд╕्рдХूрд▓ों рдЬैрд╕े рд╡ैрдХрд▓्рдкिрдХ рд╢िрдХ्рд╖ा рдоॉрдбрд▓ рдХी рд╕्рдеाрдкрдиा рдХा рдЖрд╣्рд╡ाрди рдХрд░рддा рд╣ै, рдЬो рд╣ाрд╢िрдпे рдкрд░ рд░рд╣рдиे рд╡ाрд▓े рдФрд░ рд╡ंрдЪिрдд рд╕рдоूрд╣ों рдХे рд▓िрдП рд╢िрдХ्рд╖ा рддрдХ рдкрд╣ुंрдЪ рдмрдв़ा рд╕рдХрддे рд╣ैं।

рдк्рд░рддिрд╕्рдкрд░्рдзा рдоें рд╡ृрдж्рдзि:- NEP 2020 рдХा рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рдЕрдиुрд╕ंрдзाрди рдФрд░ рдирд╡ाрдЪाрд░ рдХो рдмрдв़ाрд╡ा рджेрдХрд░ рдФрд░ рдЙрдЪ्рдЪ рд╢िрдХ्рд╖ा рдоें рдЕंрддрд░्рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд╕рд╣рдпोрдЧ рдХो рдк्рд░ोрдд्рд╕ाрд╣िрдд рдХрд░рдХे рднाрд░рдд рдоें рд╢िрдХ्рд╖ा рдк्рд░рдгाрд▓ी рдХो рдФрд░ рдЕрдзिрдХ рдк्рд░рддिрд╕्рдкрд░्рдзी рдмрдиाрдиा рд╣ै।

рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ рдФрд░ рднाрд╖ाрдИ рд╡िрд╡िрдзрддा:- NEP 2020 рд╢िрдХ्рд╖ा рдкाрда्рдпрдХ्рд░рдо рдоें рднाрд░рддीрдп рднाрд╖ाрдУं рдФрд░ рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ рдоूрд▓्рдпों рдХो рд╢ाрдоिрд▓ рдХрд░рдиे рдХा рдЖрд╣्рд╡ाрди рдХрд░рддा рд╣ै, рдЬो рджेрд╢ рдоें рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ рдФрд░ рднाрд╖ाрдИ рд╡िрд╡िрдзрддा рдХो рд╕ंрд░рдХ्рд╖िрдд рдХрд░рдиे рдФрд░ рдмрдв़ाрд╡ा рджेрдиे рдоें рдорджрдж рдХрд░ рд╕рдХрддा рд╣ै।

рд╣ाрд▓ाँрдХि, NEP 2020 рдХो рдХрдИ рдЪुрдиौрддिрдпों рдФрд░ рдЖрд▓ोрдЪрдиाрдУं рдХा рднी рд╕ाрдордиा рдХрд░рдиा рдкрдб़ рд░рд╣ा рд╣ै, рдЬिрдирдоें рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ैं:

рдлंрдбिंрдЧ:- NEP 2020 рдХे рдХाрд░्рдпाрди्рд╡рдпрди рдХे рд▓िрдП рдмुрдиिрдпाрджी рдвांрдЪे, рд╢िрдХ्рд╖рдХ рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг рдФрд░ рдк्рд░ौрдж्рдпोрдЧिрдХी рдоें рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдиिрд╡ेрд╢ рдХी рдЖрд╡рд╢्рдпрдХрддा рд╣ै, рдЬो рднाрд░рдд рдоें рдоौрдЬूрджा рдЖрд░्рдеिрдХ рдоाрд╣ौрд▓ рдХो рджेрдЦрддे рд╣ुрдП рдЪुрдиौрддीрдкूрд░्рдг рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै।

рдкрд░िрд╡рд░्рддрди рдХा рдк्рд░рддिрд░ोрдз:- NEP 2020 рд╢िрдХ्рд╖ा рдк्рд░рдгाрд▓ी рдоें рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рд╕ुрдзाрд░ рдкेрд╢ рдХрд░рддा рд╣ै, рдФрд░ рд╢िрдХ्рд╖рдХों, рдиीрддि рдиिрд░्рдоाрддाрдУं рдФрд░ рдЕрди्рдп рд╣िрддрдзाрд░рдХों рд╕े рдЗрди рдкрд░िрд╡рд░्рддрдиों рдХा рд╡िрд░ोрдз рд╣ो рд╕рдХрддा рд╣ै।

рдЧुрдгрд╡рдд्рддा рдиिрдпंрдд्рд░рдг:- NEP 2020 рд╕ाрдоुрджाрдпिрдХ рд╕्рдХूрд▓ों рдФрд░ рдУрдкрди рд╕्рдХूрд▓ों рдЬैрд╕े рд╡ैрдХрд▓्рдкिрдХ рд╢िрдХ्рд╖ा рдоॉрдбрд▓ рдХे рд╡िрд╕्рддाрд░ рдХा рдЖрд╣्рд╡ाрди рдХрд░рддा рд╣ै, рдЬो рдЗрди рд╕ेрдЯिंрдЧ्рд╕ рдоें рдк्рд░рджाрди рдХी рдЬा рд░рд╣ी рд╢िрдХ्рд╖ा рдХी рдЧुрдгрд╡рдд्рддा рдХे рдмाрд░े рдоें рдЪिंрддा рдкैрджा рдХрд░ рд╕рдХрддा рд╣ै।

рд╕ीрдоिрдд рдХाрд░्рдпाрди्рд╡рдпрди:- NEP 2020 рдПрдХ рд╡्рдпाрдкрдХ рдФрд░ рдорд╣рдд्рд╡ाрдХांрдХ्рд╖ी рдиीрддि рд╣ै, рдФрд░ рдЗрд╕рдоें рдПрдХ рдЬोрдЦिрдо рд╣ै рдХि рдЗрд╕рдХे рд╕рднी рдк्рд░ाрд╡рдзाрдиों рдХो рдк्рд░рднाрд╡ी рдвंрдЧ рд╕े рдпा рдмрдб़े рдкैрдоाрдиे рдкрд░ рд▓ाрдЧू рдирд╣ीं рдХिрдпा рдЬाрдПрдЧा।

рдиिрд╖्рдХрд░्рд╖

рднाрд░рдд рдоें рдирдИ рд╢िрдХ्рд╖ा рдиीрддि (NEP 2020) рдПрдХ рд╡्рдпाрдкрдХ рдиीрддि рд╣ै рдЬिрд╕рдХा рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рджेрд╢ рдХी рд╢िрдХ्рд╖ा рдк्рд░рдгाрд▓ी рдоें рд╕ुрдзाрд░ рдФрд░ рдЖрдзुрдиिрдХीрдХрд░рдг рдХрд░рдиा рд╣ै। рдпрд╣ рдиीрддि рдкाрда्рдпрдЪрд░्рдпा рд╕ुрдзाрд░, рд╢िрдХ्рд╖рдХ рдк्рд░рд╢िрдХ्рд╖рдг рдФрд░ рд╢िрдХ्рд╖ा рдоें рдк्рд░ौрдж्рдпोрдЧिрдХी рдХे рдПрдХीрдХрд░рдг рд╕рд╣िрдд рдХрдИ рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдкрд░िрд╡рд░्рддрди рдФрд░ рд╕ुрдзाрд░ рдкेрд╢ рдХрд░рддी рд╣ै। рдпрджि рд╕рдлрд▓рддाрдкूрд░्рд╡рдХ рдХाрд░्рдпाрди्рд╡िрдд рдХिрдпा рдЬाрддा рд╣ै, рддो NEP 2020 рднाрд░рдд рдоें рд╢िрдХ्рд╖ा рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдХे рд▓िрдП рдХрдИ рд▓ाрдн рд▓ा рд╕рдХрддा рд╣ै, рдЬैрд╕े рд╕ीрдЦрдиे рдХे рдмेрд╣рддрд░ рдкрд░िрдгाрдо, рд╢िрдХ्рд╖ा рддрдХ рдЕрдзिрдХ рдкрд╣ुंрдЪ рдФрд░ рдк्рд░рддिрд╕्рдкрд░्рдзा рдоें рд╡ृрдж्рдзि। рд╣ाрд▓ाँрдХि, рдиीрддि рдХो рдХрдИ рдЪुрдиौрддिрдпों рдФрд░ рдЖрд▓ोрдЪрдиाрдУं рдХा рднी рд╕ाрдордиा рдХрд░рдиा рдкрдб़рддा рд╣ै, рдЬिрд╕рдоें рдзрди, рдкрд░िрд╡рд░्рддрди рдХा рдк्рд░рддिрд░ोрдз, рдЧुрдгрд╡рдд्рддा рдиिрдпंрдд्рд░рдг рдФрд░ рд╕ीрдоिрдд рдХाрд░्рдпाрди्рд╡рдпрди рд╢ाрдоिрд▓ рд╣ैं। NEP 2020 рдХी рд╕рдлрд▓рддा рдЗрди рдЪुрдиौрддिрдпों рдХा рд╕рдоाрдзाрди рдХрд░рдиे рдХी рд╕рд░рдХाрд░ рдХी рдХ्рд╖рдорддा рдкрд░ рдиिрд░्рднрд░ рдХрд░ेрдЧी рдФрд░ рдпрд╣ рд╕ुрдиिрд╢्рдЪिрдд рдХрд░ेрдЧी рдХि рд╢िрдХ्рд╖ा рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоें рдиीрддि рдХो рдк्рд░рднाрд╡ी рдвंрдЧ рд╕े рд▓ाрдЧू рдХिрдпा рдЬाрдП|



     CLICK✒  QUIZ ON NEW EDUCATION POLICY 2020
 

Friday, July 14, 2023

рдХाрд░рдЧिрд▓ рджिрд╡рд╕:рдкрд░ाрдХ्рд░рдо рдЧाрдеा

 

рдХाрд░рдЧिрд▓ рд╡िрдЬрдп рджिрд╡рд╕ 2023: рдкрд░ाрдХ्рд░рдо рдФрд░ рд╢ौрд░्рдп рдХी рдХрд╣ाрдиी

рдЖрдЬ 26 рдЬुрд▓ाрдИ рдХो рджेрд╢, рд╡िрдЬрдп рджिрд╡рд╕ рдХे рд░ूрдк рдоें рдХाрд░рдЧिрд▓ рдпुрдж्рдз рдХी 23рд╡ीं рд╡рд░्рд╖рдЧांрда рдордиा рд░рд╣ा рд╣ै। 1971 рдХे рдпुрдж्рдз рдоें рдоुंрд╣ рдХी рдЦाрдиे рдХे рдмाрдж рд▓рдЧाрддाрд░ рдЫेрдб़े рдЧрдП рдЫрдж्рдо рдпुрдж्рдз рдХे рд░ूрдк рдоें рдкाрдХिрд╕्рддाрди рдиे рдРрд╕ा рд╣ी рдЫ्рдж्рдо рд╣рдорд▓ा рдХाрд░рдЧिрд▓ рдоें 1999 рдоें рдХिрдпा। рдЗрд╕ рд▓ेрдЦ рдоें рд╕्рддंрднрдХाрд░ рд░ाрдЬेрд╢ рд╡рд░्рдоा рдпाрдж рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं рд╡ीрд░ рд╕ैрдиिрдХों рдЙрдирдХे рдорд╣ाрди рдХाрд░рдиाрдоों рдХो рдФрд░ рд╕рд▓ाрдо рдХрд░ рд░рд╣े рд╣ैं рд╣рдоाрд░े рд╕ैрдиिрдХों рдХी рд╢рд╣ाрджрдд рдХो।
рд╡िрдЬрдп рджिрд╡рд╕ рдХे рд░ूрдк рдоें 26 рдЬुрд▓ाрдИ рдпाрдиी рдЖрдЬ рдХाрд░рдЧिрд▓ рдпुрдж्рдз рдХी 22рд╡ीं рд╡рд░्рд╖рдЧांрда рджेрд╢рднрд░ рдоें рдордиाрдИ рдЬा рд░рд╣ी рд╣ै। 1971 рдХे рдпुрдж्рдз рдоें рдоुंрд╣ рдХी рдЦाрдиे рдХे рдмाрдж рд▓рдЧाрддाрд░ рдЫेрдб़े рдЧрдП рдЫрдж्рдо рдпुрдж्рдз рдХे рд░ूрдк рдоें рдкाрдХिрд╕्рддाрди рдиे рдРрд╕ा рд╣ी рдЫ्рдж्рдо рд╣рдорд▓ा рдХाрд░рдЧिрд▓ рдоें 1999 рдХे рджौрд░ाрди рдХिрдпा।
18 рд╣рдЬाрд░ рдлीрдЯ рдХी рдКंрдЪाрдИ рдкрд░ рдХाрд░рдЧिрд▓ рдХा рдпрд╣ рдпुрдж्рдз рддрдХрд░ीрдмрди рджो рдоाрд╣ рддрдХ рдЪрд▓ा, рдЬिрд╕рдоें 527  рд╡ीрд░ рд╕ैрдиिрдХों рдХी рд╢рд╣ाрджрдд рджेрд╢ рдХो рджेрдиी рдкрдб़ी। 1300 рд╕े рдЬ्рдпाрджा рд╕ैрдиिрдХ рдЗрд╕ рдЬंрдЧ рдоें рдШाрдпрд▓ рд╣ुрдП। рдкाрдХिрд╕्рддाрди рдХे рд▓рдЧрднрдЧ 1000 рд╕े 1200 рд╕ैрдиिрдХों рдХी рдЗрд╕ рдЬंрдЧ рдоें рдоौрдд рд╣ुрдИ। рднाрд░рддीрдп рд╕ेрдиा рдиे рдЕрджрдо्рдп рд╕ाрд╣рд╕ рд╕े рдЬिрд╕ рддрд░рд╣ рдХाрд░рдЧिрд▓ рдпुрдж्рдз рдоें рджुрд╢्рдорди рдХो рдЦрджेрдб़ा, рдЙрд╕ рдкрд░ рд╣рд░ рджेрд╢рд╡ाрд╕ी рдХो рдЧрд░्рд╡ рд╣ै।
 
рд╣िрдоाрдЪрд▓ рдк्рд░рджेрд╢ рдХी рд╡ीрд░ рднूрдоि рдоें рдЬрди्рдоे 52 рд╡ीрд░ рд╕ैрдиिрдХों рдиे рднी рдЗрд╕ рдпुрдж्рдз рдоें рд╢рд╣ाрджрдд рдХा рдЬाрдо рдкिрдпा। рдЗрди्рд╣ीं рдоें рд╕े рдХुрдЫ рдиाрдо рдРрд╕े рднी рд╣ैं, рдЬिрдирдХी рд╡ीрд░ рдЧाрдеा рдЖрдЬ рднी рд╣рд░ рдк्рд░рджेрд╢ рд╡ाрд╕ी рдХी рдЬुрдмाрди рдкрд░ рд╣ै। рдХैрдк्рдЯрди рд╡िрдХ्рд░рдо рдмрдд्рд░ा рдЬрдм рдкрд╣рд▓ी рдЬूрди 1999 рдХो рдХाрд░рдЧिрд▓ рдпुрдж्рдз рдХे рд▓िрдП рдЧрдП рддो рдЙрдирдХे рдХंрдзों рдкрд░ рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд╢्рд░ीрдирдЧрд░-рд▓ेрд╣ рдоाрд░्рдЧ рдХे рдмिрд▓рдХुрд▓ рдаीрдХ рдКрдкрд░ рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдЪोрдЯी 5140 рдХो рджुрд╢्рдорди рдлौрдЬ рд╕े рдоुрдХ्рдд рдХрд░рд╡ाрдиे рдХी рдЬिрдо्рдоेрджाрд░ी рдеी।
 
рдЖрд╕ाрди рдирд╣ीं рдеी рдХाрд░рдЧिрд▓ рдХी рдЬंрдЧ 
рдпрд╣ рджुрд░्рдЧрдо рдХ्рд╖ेрдд्рд░ рдоाрдд्рд░ рдПрдХ рдЪोрдЯी рд╣ी рдирд╣ीं рдеी рдпрд╣ рддो рдХрд░ोрдб़ों рджेрд╢рд╡ाрд╕िрдпों рдХे рд╕рдо्рдоाрди рдХी рдЪोрдЯी рдеी рдЬिрд╕े рд╡िрдХ्рд░рдо рдмрдд्рд░ा рдиे рдЕрдкрдиी рд╡ рдЕрдкрдиे рд╕ाрдеिрдпों рдХी рд╡ीрд░рддा рдХे рджрдо рдкрд░ 20 рдЬूрди 1999 рдХो рд▓рдЧрднрдЧ 3 рдмрдЬрдХрд░ 30 рдоिрдирдЯ рдкрд░ рдЕрдкрдиे рдХрдм्рдЬे рдоें рд▓े рд▓िрдпा। рдЙрдирдХा рд░ेрдбिрдпो рд╕े рд╡िрдЬрдпी рдЙрдж्рдШोрд╖ 'рдпрд╣ рджिрд▓ рдоांрдЧे рдоोрд░....рдЬैрд╕े рд╣ी рджेрд╢ рд╡ाрд╕िрдпों рдХो рд╕ुрдиाрдИ рджिрдпा рд╣рд░ рдПрдХ рднाрд░рддीрдп рдХी рдирд╕ों рдоें рдРрд╕ा рдЬрдЬ्рдмा рднрд░ рдЧрдпा рдФрд░ рд╣рд░ рдПрдХ рдХी рдЬुрдмाрди рднी рдпрд╣ рджिрд▓ рдоांрдЧे рдоोрд░... рд╣ी рдХрд╣ рд░рд╣ी рдеी। 


рдЕрдЧрд▓ा рдкрдб़ाрд╡ рдЪोрдЯी 4875 рдХा рдеा рдпрд╣ рдЕрднिрдпाрди рднी рд╡िрдХ्рд░рдо рдмрдд्рд░ा рдХी рд╣ी рдЕрдЧुрд╡ाрдИ рдоें рд╢ुрд░ू рд╣ुрдЖ। рд╡िрдХ्рд░рдо рдмрдд्рд░ा рдмрд╣ुрдд рд╕े рдкाрдХिрд╕्рддाрдиी рд╕ैрдиिрдХों рдХो рдоाрд░рддे рд╣ुрдП рдЖрдЧे рдмрдв़े рд▓ेрдХिрди рдЗрд╕ рдмीрдЪ рд╡рд╣ рдЕрдкрдиे рдШाрдпрд▓ рд╕ाрдеी рд▓ेрдл्рдЯिрдиेंрдЯ рдирд╡ीрди рдХो рдмрдЪाрдиे рдХे рд▓िрдП рдмंрдХрд░ рд╕े рдмाрд╣рд░ рдиिрдХрд▓ рдЖрдП। 'рддुрдо рдмीрдмी- рдмрдЪ्рдЪों рд╡ाрд▓े рд╣ो рдпрд╣ीं рд░ुрдХो рдмाрд╣рд░ рдоैं рдЬाрддा рд╣ूं'  рдоाрдирд╡ीрдп рд╕ंрд╡ेрджрдиाрдУं рд╕े рдкрд░िрдкूрд░्рдг рд╡ीрд░ рдпोрдж्рдзा рдХैрдк्рдЯрди рд╡िрдХ्рд░рдо рдмрдд्рд░ा рдХे рдпे рд╢рдм्рдж рдЕрдкрдиी рд╣ी рдЯीрдо рдХे рдПрдХ рд╕ुрдмेрджाрд░ рдХे рд▓िрдП рдеे।


рдШाрдпрд▓ рд▓ेрдл्рдЯिрдиेंрдЯ рдирд╡ीрди рдХो рдмрдЪाрддे рд╣ुрдП рдЬрдм рдПрдХ рдЧोрд▓ी рд╡िрдХ्рд░рдо рдмрдд्рд░ा рдХे рд╕ीрдиे рдоें рд▓рдЧी рддो рднाрд░рдд рдоां рдХे рдЗрд╕ рд▓ाрд▓ рдиे рднाрд░рдд рдоाрддा рдХी рдЬрдп рдХрд╣рддे рд╣ुрдП рдЕंрддिрдо рд╕ांрд╕ рд▓ी, рдЗрд╕рд╕े рдЖрд╣рдд рд╕рднी рд╕ैрдиिрдХ рдЧोрд▓िрдпों рдХी рдкрд░рд╡ाрд╣ рдХिрдП рдмिрдиा рджुрд╢्рдорди рдкрд░ рдЯूрдЯ рдкрдб़े рдФрд░ рдЪोрдЯी 4875 рдХो рдЖрдЦिрд░рдХाрд░ рдлрддрд╣ рдХिрдпा। рдЗрд╕ рд╡ीрд░рддा рдХे рдЪрд▓рддे 15 рдЕрдЧрд╕्рдд 1999 рдХो рдХैрдк्рдЯрди рд╡िрдХ्рд░рдо рдмрдд्рд░ा рдХो рдкрд░рдорд╡ीрд░ рдЪрдХ्рд░ рд╕े рдирд╡ाрдЬा рдЧрдпा।


рд╢рд╣ीрджों рдХी рд╢рд╣ाрджрдд рдХी рдХрд╣ाрдиिрдпां  

рдмिрд▓ाрд╕рдкुрд░ рдЬिрд▓े рд╕े рд╕ंрдмंрдз рд░рдЦрдиे рд╡ाрд▓े рдкрд░рдорд╡ीрд░ рдЪрдХ्рд░ рд╡िрдЬेрддा рд╕ंрдЬрдп рдХुрдоाрд░ рдХी рд╡ीрд░ рдЧाрдеा рднी рдЗрд╕ी рддрд░рд╣ рдХी рд╣ै-


рд╕ंрдЬрдп рдЕрдкрдиे 11 рд╕ाрдеिрдпों рдХे рд╕ाрде рдХाрд░рдЧिрд▓ рдоें рдорд╕्рдХो рд╡ैрд▓ी рдк्рд╡ाрдЗंрдЯ 4875 рдХे рдл्рд▓ैрдЯ рдЯॉрдк рдкрд░ рддैрдиाрдд рдеे। рдкाрдХिрд╕्рддाрдиी рд╕ैрдиिрдХों рдиे рдКंрдЪाрдИ рдХा рдлाрдпрджा рдЙрдаाрддे рд╣ुрдП рдЯीрдо рдХे 8 рд╕ैрдиिрдХों рдХो рдШाрдпрд▓ рдХрд░ рджिрдпा рдЬрдмрдХि 2 рд╢рд╣ीрдж рд╣ो рдЧрдП। рд╕ंрдЬрдп рдХो 3 рдЧोрд▓िрдпां рд▓рдЧ рдЪुрдХी рдеी рдФрд░ рд░ाрдЗрдлрд▓ рднी рдЦाрд▓ी рдеी рд▓ेрдХिрди рдлिрд░ рднी рдЗрд╕ рд╕ाрд╣рд╕ी рдпोрдж्рдзा рдиे рдШाрдпрд▓ рдЕрд╡рд╕्рдеा рдоें рднी рджुрд╢्рдорди рдХे рдмंрдХрд░ рдоें рдШुрд╕рдХрд░ рдЙрдирдХी рд╣ी рдмंрджूрдХ рдЫीрди рдХрд░ рджुрд╢्рдорди рдХे 3 рд╕ैрдиिрдХों рдХो рдоाрд░ рдХрд░ рджूрд╕рд░े рдоुрдЦ्рдп рдмंрдХрд░ рдкрд░ рдХрдм्рдЬा рдХрд░ рд▓िрдпा। рдЗрд╕ рдЕрджрдо्рдп рд╕ाрд╣рд╕ рдХे рд▓िрдП рд╕ंрдЬрдп рдХो рднी рдкрд░рдорд╡ीрд░ рдЪрдХ्рд░ рд╕े рд╕рдо्рдоाрдиिрдд рдХिрдпा рдЧрдпा।


рдХुрд▓्рд▓ू рдЬिрд▓ा рдХे рдЖрдиी рд╕े рдПрдХ рдФрд░ рд╡ीрд░ рд╕ैрдиिрдХ рдбोрд▓ा рд░ाрдо рдХी рд╡ीрд░-рдЧाрдеा рднी рджेрд╢ рдк्рд░ेрдо рдХे рд▓िрдП рдк्рд░ेрд░िрдд рдХрд░рддी рд╣ै। рдбोрд▓ा рд░ाрдо рдиे рдЕрдкрдиे 2 рд╕ाрдеिрдпों рдХी рд╕рд╣ाрдпрддा рд╕े рдмिрдиा рд╣рдеिрдпाрд░ों рдХे рд╕िрдпाрдЪिрди рдЧ्рд▓ेрд╢िрдпрд░ рдХी рдЪोрдЯी рдкрд░ рдмंрдХрд░ рдоें рдЫिрдкे 17 рдШुрд╕рдкैрдаिрдпों рдХो рдоौрдд рдХी рдиींрдж рд╕ुрд▓ा рджिрдпा। рдбोрд▓ा рд░ाрдо рджेрд╢ рдХे рд▓िрдП рд╢рд╣ीрдж рд╣ोрдХрд░ рднी рдЕрдорд░ рд╣ो рдЧрдП।
 
рдХाрд░рдЧिрд▓ рдпुрдж्рдз рдоें рдЬрдм рддрдХ рдм्рд░िрдЧेрдбिрдпрд░ рдЦुрд╢рд╣ाрд▓ рдаाрдХुрд░ рдХे рдиाрдо рдХा рдЬिрдХ्рд░ рди рд╣ो рддрдм рддрдХ рдпрд╣ рд╡िрдЬрдпी рдЧाрдеा рдЕрдзूрд░ी рд╣ै। рдк्рд░рджेрд╢ рдХे рдХुрд▓्рд▓ू рд╡ рдоंрдбी рдЬिрд▓ा рдХी рд╕ीрдоा рдкрд░ рд╕्рдеिрдд рдЧांрд╡ рдиंрдЧрд╡ाрдИ рд╕े рд╕ंрдмंрдз рд░рдЦрдиे рд╡ाрд▓े рдм्рд░िрдЧेрдбिрдпрд░ рдЦुрд╢рд╣ाрд▓ рдаाрдХुрд░ рдХे рдиेрддृрдд्рд╡ рдоें рд╕ैрди्рдп рдЯीрдо рдиे рддोрд▓ोрд▓िंрдЧ рдЪोрдЯी рдкрд░ рдХрдм्рдЬा рдХिрдпा рддो рдХिрд╕ी рдиे рдирд╣ीं рд╕ोрдЪा рдеा рдХी рдпрд╣ рдкрдб़ाрд╡ рдЗрд╕ рдпुрдж्рдз рдХा рдЯрд░्рдиिंрдЧ рдк्рд╡ाрдЗंрдЯ рд╕ाрдмिрдд рд╣ोрдЧा।

18 рдЧ्рд░ेрдиेрдбिрдпрд░्рдЬ рдХे рдХрдоांрдбिंрдЧ рдСрдлिрд╕рд░ рдХрд░्рдирд▓ рдЦुрд╢рд╣ाрд▓ рдаाрдХुрд░ рдХी рдЗрд╕ рдХрдоाрди рдоें рд╕рдмрд╕े рдЕрдзिрдХ рд╕ैрдиिрдХों рдиे рджेрд╢ рдХे рд▓िрдП рдЕрдкрдиे рдк्рд░ाрдгों рдХी рдЖрд╣ुрддि рджी। рдЗрддрдиी рдмрдб़ी рд╕ंрдЦ्рдпा рдоें рдиुрдХрд╕ाрди рдХा рд╕ीрдзा рдХाрд░рдг рджुрд╢्рдорди рдХे рдКंрдЪाрдИ рдкрд░ рдмैрда рдХрд░ рд╡ाрд░ рдХрд░рдиा рдеा। рдЗрд╕ рдиुрдХрд╕ाрди рд╕े рд╕्рддрдм्рдз рдХрд░्рдирд▓ рдЦुрд╢рд╣ाрд▓ рдаाрдХुрд░ рдиे рдЦुрдж рдХрдоाрди рд╕ंрднाрд▓ी рдФрд░ рд╡िрдЬрдпी рд░рде рдХो рдоंрдЬिрд▓ рддрдХ рдкрд╣ुंрдЪा рджिрдпा। 13 рдЬूрди рдХा рджिрди рдеा рдЬрдм 18 рдЧ्рд░ेрдиेрдбिрдпрд░्рдЬ рдиे 2 рд░ाрдЬрдкूрддाрдиा рд░ाрдЗрдлрд▓्рд╕ рдХे рд╕ाрде рдоिрд▓рдХрд░ рддोрд▓ोрд▓िंрдЧ рдкрд░ рдХрдм्рдЬा рдХिрдпा। рдЗрд╕ рд╕рдлрд▓рддा рдХी рднाрд░ी рдХीрдордд рдШाрдпрд▓ рд▓ैрдл्рдЯिрдиैंрдЯ рдХрд░्рдирд▓ рд╡िрд╢्рд╡рдиाрдерди рдиे рдХрд░्рдирд▓ рдЦुрд╢рд╣ाрд▓ рдаाрдХुрд░ рдХी рдЧोрдж рдоें рдЕрдкрдиे рдк्рд░ाрдг рдд्рдпाрдЧ рдХрд░ рдЪुрдХाрдИ рдеी।

рдХрд░्рдирд▓ рдЦुрд╢рд╣ाрд▓ рдаाрдХुрд░ рдиे рдЕрдкрдиी рдпूрдиिрдЯ рдХे рд╕ाрде рдкрд╣рд▓े рддोрд▓ोрд▓िंрдЧ рд╡ рдлिрд░ рд╕рдмрд╕े рдКंрдЪी рдЪोрдЯी рдЯाрдЗрдЧрд░ рд╣िрд▓ рдкрд░ рд╡िрдЬрдп рдкрддाрдХा рдлрд╣рд░ाрдИ।  рднाрд░рддीрдп рд╕ैрди्рдп рдЗрддिрд╣ाрд╕ рдоें рд░िрдХाрд░्рдб рдмрдиाрддे рд╣ुрдЖ рдЗрд╕ рд╡िрдЬрдп рдЕрднिрдпाрди рдХे рд▓िрдП рднाрд░рдд рдХे рддрдд्рдХाрд▓ीрди рд░ाрд╖्рдЯ्рд░рдкрддि рдиे 18 рдЧ्рд░ेрдиेрдбिрдпрд░्рдЬ рдХो 52 рд╡ीрд░рддा рд╕рдо्рдоाрдиों рд╕े рд╕рдо्рдоाрдиिрдд рдХिрдпा। рдЗрд╕ी рдХрдоाрди рдХे рдЧ्рд░ेрдиेрдбिрдпрд░ рдпोрдЧेंрдж्рд░ рдпाрджрд╡ рдХो рдоाрдд्рд░ 19 рд╡рд░्рд╖ рдХी рдЖрдпु рдоें рдкрд░рдорд╡ीрд░ рдЪрдХ्рд░ рд╕े рдирд╡ाрдЬा рдЧрдпा।

рдХैрдк्рдЯрди рд╕ौрд░рдн рдХाрд▓िрдпा рдХो рдХोрдИ рдирд╣ीं рднुрд▓ा рд╕рдХрддा рдпрджि рдпрд╣ рдХрд╣ा рдЬाрдП рдХि рд╡िрдЬрдп рджिрд╡рд╕ рдХी рдЧाрдеा рдХा рдкрд╣рд▓ा рдкрди्рдиा рдпрд╣ीं рд╕े рд╢ुрд░ू рд╣ोрддा рд╣ै рддो рдХोрдИ рдЕрддिрд╢рдпोрдХ्рддि рдирд╣ीं рд╣ोрдЧी। рд╣िрдоाрдЪрд▓ рдХे рдЗрд╕ рд╕рдкूрдд рдиे рдХाрд░рдЧिрд▓ рдпुрдж्рдз рд╢ुрд░ू рд╣ोрдиे рд╕े рдкрд╣рд▓े рд╣ी рдЕрдкрдиी рдЬाрди рджेрд╢ рдХे рд▓िрдП рдХुрд░्рдмाрди рдХрд░ рджी। 5 рдордИ 1999 рдХा рд╣ी рд╡рд╣ рджिрди рдеा рдЬрдм рдХैрдк्рдЯрди рдХाрд▓िрдпा рд▓рдж्рджाрдЦ рдХी рдПрдХ рдкोрд╕्рдЯ рдкрд░ рдЕрдкрдиे 5 рдЕрди्рдп рд╕ाрдеिрдпों рдХे рд╕ाрде рдЧрд╢्рдд рдХрд░ рд░рд╣े рдеे рдФрд░ рдЙрд╕ी рд╕рдордп рдкाрдХिрд╕्рддाрдиी рдлौрдЬ рдиे рдЗрди्рд╣ें рдмंрджी рдмрдиा рд▓िрдпा। 20 рджिрдиों рддрдХ рдХैрдж рдоें рд░рдЦрдиे рдХे рд╕ाрде рдЗрдирдХे рд╕ाрде рддрд░рд╣-рддрд░рд╣ рд╕े рдЕрдд्рдпाрдЪाрд░ рдХिрдП рдЧрдП। 

рдЙрдирдХे рд╢рд░ीрд░ рдоें рдЬрд▓рддी рд╕िрдЧрд░ेрдЯ рджाрдЧी рдЧрдИ, рдХाрдиों рдоें рд▓ोрд╣े рдХी рдЧрд░рдо рд╕рд▓ाрдЦें рдбाрд▓ рджी, рд╢ाрд░ीрд░िрдХ рдпाрддрдиाрдПं рджी рдЧрдИ। рдЙрдирдХे рд╢рд╡ рдХो рдмुрд░ी рддрд░рд╣ рд╕े рдХ्рд╖рдд-рд╡िрдХ्рд╖рдд рдХрд░ рджिрдпा рдЧрдпा, рдкрд╣рдЪाрди рдоिрдЯाрдиे рдХे рд▓िрдП рдЪेрд╣рд░े рд╡ рд╢рд░ीрд░ рдкрд░ рдзाрд░рджाрд░ рд╣рдеिрдпाрд░ों рд╕े рдХрдИ рдмाрд░ рдк्рд░рд╣ाрд░ рдХिрдпा рдЧрдпा। рдХрдИ рдиिрдЬी рдЕंрдЧ рдХाрдЯ рджिрдП рдеे। рджेрд╢ рдХे рд▓िрдП рдЕрдкрдиी рд╕ंрддाрди рдж्рд╡ाрд░ा рд╢рд╣ाрджрдд рджेрдиा рд╣рд░ рдХिрд╕ी рдоाрддा-рдкिрддा рдХे рд▓िрдП рдЧрд░्рд╡ рдХी рдмाрдд рд╣ोрддी рд╣ै рд▓ेрдХिрди рдЬिрд╕ рддрд░рд╣ рдХैрдк्рдЯрди рдХाрд▓िрдпा рд╕े рдЕрдоाрдирд╡ीрдп рд╡्рдпрд╡рд╣ाрд░ рд╣ुрдЖ рд╡рд╣ рдХिрд╕ी рдХे рднी рд╕ीрдиे рдХो рдЫрд▓рдиी рдХрд░ рд╕рдХрддा рд╣ै।
 

рдЖрдЬ рдХाрд░рдЧिрд▓ рдпुрдж्рдз рдХो 23рд╡рд░्рд╖ рдкूрд░े рд╣ो рдЪрд▓े। рдпрд╣ рдмेрд╣рдж рдЧौрд░рд╡ рдХी рдмाрдд рд╣ै рдХि рджेрд╢ рдЗрд╕ рдпुрдж्рдз рдоें рд╢рд╣ीрдж рд╣ुрдП рд╡ीрд░ рд╕ैрдиिрдХों рдХो рд╡िрдЬрдп рджिрд╡рд╕ рдордиाрдХрд░ рдпाрдж рдХрд░ рд░рд╣ा рд╣ै। рджेрд╢ рдХा рд╕ैрдиिрдХ рдЬрдм рд╕рд░рд╣рдж рдкрд░ рд╣ोрддा рд╣ै рддो рдоाрддृрднूрдоि рд╣ी рдЙрд╕рдХे рд▓िрдП рдЙрд╕рдХा рдШрд░ рдкрд░िрд╡ाрд░ рдЖрджि рд╕рдмрдХुрдЫ рд╣ोрддा рд╣ै, рдЗрд╕рдХी рд╣िрдлाрдЬ़рдд рдХे рд▓िрдП рд╡рд╣ рдЕрдкрдиे рдк्рд░ाрдгों рддрдХ рдХा рдмрд▓िрджाрди рджे рджेрддा рд╣ै। рд╡िрдЬрдп рджिрд╡рд╕ рдПрдХ рджिрд╡рд╕ рдоाрдд्рд░ рд╣ी рдирд╣ीं рдпрд╣ рд╕рднी рджेрд╢рд╡ाрд╕िрдпों рдХे рд▓िрдП рдк्рд░ेрд░рдгा рджिрд╡рд╕ рднी рд╣ै।


рдХाрд░рдЧिрд▓ рдпुрдж्рдз рдоें рдоुрдЦ्рдп рднूрдоिрдХा рдиिрднाрдиे рд╡ाрд▓े рдм्рд░िрдЧेрдбिрдпрд░ рдЦुрд╢рд╣ाрд▓ рдаाрдХुрд░ рдХाрд░рдЧिрд▓ рдпुрдж्рдз рдХे рдмाрд░े рдоें рдмрддाрддे рд╣ुрдП рдХрд╣рддे рд╣ैं рдХि..
 

рдХाрд░рдЧिрд▓ рдпुрдж्рдз рдоें рдоेрд░े рдкाрд╕ 18 рдЧ्рд░ेрдирдбिрдпрд░ рдХी рдХрдоाрди рдХी рдеी рд╣рдоाрд░ी рдпूрдиिрдЯ рдиे рддोрд▓ोрд▓िंрдЧ рдХी рдкрд╣ाрдб़ी рдФрд░ рдХрд░рдЧिрд▓ рдХी рдкрд╣ाрдб़ी рдЯाрдИрдЧрд░ рд╣िрд▓ рдкрд░ рд╡िрдЬрдп рдкрддाрдХा рдлрд╣рд░ाрдИ рдеी। 18 рдЧ्рд░ेрдирдбिрдпрд░ рдХी рдЗрд╕ рдпूрдиिрдЯ рдХो 52 рд╡ीрд░рддा рдкुрд░рд╕्рдХाрд░ рдоिрд▓े рдеे  рдЬो рдЕрдм рддрдХ рдХा рдоिрд▓рдЯ्рд░ी рдЗрддिрд╣ाрд╕ рд╣ै। рдЬрдм рддोрд▓ोрд▓िंрдЧ рдкрд░ рджुрд╢्рдорди рдХे рд╕ाрде рд╕ंрдШрд░्рд╖ рдЪрд▓ рд░рд╣ा рдеा рддो рд╣рдоाрд░े рдЙрдк-рдХрдоाрди рдЕрдзिрдХाрд░ी рд▓ेрдл्рдЯिрдиेंрдЯ рдХрд░्рдирд▓ рдЖрд░ рд╡िрд╢्рд╡рдиाрдерди рдоेрд░ी рд╣ी рдЧोрдж рдоें рд╡ीрд░рдЧрддि рдХो рдк्рд░ाрдк्рдд рд╣ुрдП। рдЗрди्рд╣ें рдЗрдирдХी рдмрд╣ाрджुрд░ी рдХे рд▓िрдП рдорд░рдгोрдкрд░ांрдд рд╡ीрд░ рдЪрдХ्рд░ рд╕े рд╕рдо्рдоाрдиिрдд рдХिрдпा рдЧрдпा। рдЙрд╕ рджृрд╢्рдп рдХो рдпाрдж рдХрд░ूं рддो рдХाрд░рдЧिрд▓ рдХा рдпुрдж्рдз рдЗрддрдиा рдХрдаिрди рдеा рдХि рд╡рд╣ां рдЫिрдкрдиे рдХे рд▓िрдП рдЦाрд▓ी рд╡ рд╕ूрдЦी рдкрд╣ाрдб़िрдпों рдХे рдЕрд▓ाрд╡ा рддिрдирдХा рддрдХ рднी рдирд╣ीं рдеा। 

рд░ाрдд рдХा рд╕рдордп рдеा рдкाрдХिрд╕्рддाрди рдиे рдЬрдм рдорд╢ीрдирдЧрди рдХे рдКрдкрд░ рд╣рдорд▓ा рдХिрдпा рддो рдЙрд╕ рд▓рдб़ाрдИ рдоें рдоेрд░े рд╕ाрде рдЕрди्рдп  9 рдЬрд╡ाрди рд╢рд╣ीрдж рд╣ुрдП рдЗрд╕рдоें рдХрд░्рдирд▓ рд╡िрд╢्рд╡рдиाрдерди рднी рдеे рдЗрди्рд╣ें рднी рдПрдХ рдЧोрд▓ी рд▓рдЧी рдФрд░ рдмрдб़ी рдоुрд╢्рдХिрд▓ рд╕े рдЗрди्рд╣ें рдЦींрдЪ рдХрд░ рдиीрдЪे рд▓ाрдП рд╡ рдПрдХ рдкрдд्рдерд░ рдХे рдиीрдЪे рд▓े рдЧрдП। рдЦूрди рдмрд╣ рд░рд╣ा рдеा рд▓ेрдХिрди рдоैं рдЗрди्рд╣ें рд╕рд╣рд▓ा рд░рд╣ा рдеा। рд░ौрд╢рдиी рдХा рди рддो рдХोрдИ рдк्рд░рдмंрдз рдеा рди рд╣ी рд░ौрд╢рдиी рдЬрд▓ा рд╕рдХрддे рдеे рдпрд╣ рднी рдХाрд░рдг рдеा рдХि рд╡िрд╢्рд╡рдиाрдерди рдХो рд╡рд╣ рдк्рд░ाрдердоिрдХ рдЙрдкрдЪाрд░ рдирд╣ीं рдоिрд▓ рд╕рдХा рдЬो рд╣рдо рдЙрди्рд╣ें рджे рд╕рдХрддे рдеे рдЗрд╕рдХा рдХाрд░рдг рдпрд╣ рднी рдеा рдХि рд╕ाрдордиे рд╕े рдЧोрд▓िрдпों рдХी рдмौрдЫाрд░ें рд╣ो рд░рд╣ी рдеी।

рдЗрди्рд╣ोंрдиे рдЕंрддिрдо рд╕ांрд╕े рдоेрд░ी рд╣ी рдЧोрдж рдоें рд▓ी। рдкूрд░ी рдХाрд░рдЧिрд▓ рдХी рд▓рдб़ाрдИ рдоें рдпे рд╕рдмрд╕े рд╡рд░िрд╖्рда рд╕ैрди्рдп рдЕрдзिрдХाрд░ी рдеे рдЬो рд╢рд╣ीрдж рд╣ुрдП। рд╡ैрд╕े рддो рд╣िрдоाрдЪрд▓ рдХे 52 рд╡ीрд░ рдпोрдж्рдзा рд╢рд╣ीрдж рд╣ुрдП рд╣ैं рдФрд░ рд╣िंрджुрд╕्рддाрди рдХे 527 рд░рдгрдмांрдХुрд░ों рдиे рджेрд╢ рдХे рд▓िрдП рдЕрдкрдиे рдк्рд░ाрдгों рдХी рдЖрд╣ुрддि рджी рд╣ै рд▓ेрдХिрди рд╕рдмрд╕े рд╡рд░िрд╖्рда рд╢рд╣ीрдж рд╣ोрдиे рд╡ाрд▓े рдЕрдзिрдХाрд░ी рдХрд░्рдирд▓ рд╡िрд╢्рд╡рдиाрдерди рдеे।

рдЗрд╕ рд╣рдорд▓े рдоें рдоैं рднी рдЗрдирдХे рд╕ाрде рдоें рдеा рдФрд░ рдЬрдм рджोрдиों рддрд░рдл़ рд╕े рдЧोрд▓िрдпों рд╡ рдЧोрд▓ों рд╕े рдЬोрд░рджाрд░ рд╣рдорд▓ा рд╣ो рд░рд╣ा рдеा рддो рдоेрд░े рдЖрдЧे рд╕ूрдмेрджाрд░ рд░рдгрдзीрд░ рд╕िंрд╣ рдеे, рд╡िрд╢्рд╡рдиाрдерди рдЬी рдХो рдЬрдм рдЧोрд▓ी рд▓рдЧी рддो рдоैंрдиे рд╕ूрдмेрджाрд░ рд░рдгрдзीрд░ рд╕िंрд╣ рдХो рдмोрд▓ा рдХी рдЖрдЧे рдмрдв़ें рдФрд░ рдЗрди्рд╣ें (рд╡िрд╢्рд╡рдиाрдерди) рдкीрдЫे рдЦींрдЪें рддрдеा рдЖрдк рдЖрдЧे рдмрдв़ें рд▓ेрдХिрди рддрднी рджेрдЦा рдХि рд╕ूрдмेрджाрд░ рд░рдгрдзीрд░ рдХो рднी рдЧोрд▓ी рд▓рдЧ рдЪुрдХी рд╣ै рдФрд░ рдпे рднी рд╢рд╣ीрдж рд╣ो рдЪुрдХे рдеे।

рд╣рдо рдмिрд▓рдХुрд▓ рд╕ाрде-рд╕ाрде рдЖрдЧे рд╕рд░рдХ рд░рд╣े рдеे। рдЗрд╕ी рддрд░рд╣ рдоेрд░े рдПрдХ рд╣рд╡рд▓рджाрд░ рд░ाрдо рдХुрдоाрд░ рдеे рдЬो рд░ेрдбिрдпो рдЖрдкрд░ेрдЯрд░ рдеे рдЙрдирдХा рд╣ैंрдбрд╕ेрдЯ рдоेрд░े рд╣ाрде рдоें рдеा рдФрд░ рдпे рдоेрд░े рдкीрдЫे рдеे рдоैंрдиे рджेрдЦा рдХि рд╣ैंрдбрд╕ेрдЯ рдоुрдЭे рдкीрдЫे рдЦींрдЪ рд░рд╣ा рд╣ै рдЖрдЧे рдирд╣ीं рдЖ рд░рд╣ा рдЬрдмрдХि рд░рдгрдзीрд░ рд╢рд╣ीрдж рд╣ो рдЪुрдХा рд╣ै рд▓ेрдХिрди рдоैं рдЖрдЧे рдирд╣ीं рдмрдв़ рд░рд╣ा рд╣ूं рддрдм рдкीрдЫे рдоुрдбрдХрд░ рджेрдЦा рддो рдкाрдпा рдХि рд╣рд╡рд▓рджाрд░ рд░ाрдо рдХुрдоाрд░ рднी рд╢рд╣ीрдж рд╣ो рдЪुрдХा рд╣ै। 
 

рдЗрд╕ी рддрд░рд╣ рдПрдХ рдоेрдЬрд░ рд░ाрдЬेрд╢ рдЕрдзिрдХाрд░ी рдеे рдЬिрдирдХी рд╢ाрджी рдХो рдЕрднी 6 рдоाрд╣ рд╣ी рд╣ुрдП рдеे рд╡े рдЬрдм рддोрд▓ोрд▓िंрдЧ рдХी рд▓рдб़ाрдИ рдоें рджुрд╢्рдорди рд╕ैрдиिрдХों рдХे рд╕ाрде рдЧुрдд्рдердордЧुрдеा рд╣ो рд░рд╣े рдеे рддो рдоैं рднी рдЗрдирд╕े рдмाрдд рдХрд░рдиा рдЪाрд╣ рд░рд╣ा рдеा рд▓ेрдХिрди рдЖрдкрд░ेрдЯрд░ рдЗрди рддрдХ рдирд╣ीं рдкрд╣ुंрдЪ рдкा рд░рд╣ा рдеा рдСрдкрд░ेрдЯрд░ рдиे рдХрд╣ा рдХि рд╕ाрд╣рдм рдмрд╣ुрдд рдЧोрд▓िрдпां рдЖ рд░рд╣ी рд╣ैं рдЗрд╕рд▓िрдП рдоैं рдЖрдкрдХी рдмाрдд рдоेрдЬрд░ рд╕ाрд╣рдм рд╕े рдирд╣ीं рдХрд░рд╡ा рд╕рдХрддा рдЙрд╕ी рд╕рдордп рдЬрдм рдЗрд╕рд╕े рдмाрдд рд╣ो рд░рд╣ी рдеी рддो рд░ेрдбिрдпो рд╕ेрдЯ рдкрд░ рдЪीрдЦрдиे рдХी рдЬोрд░рджाрд░ рдЖрд╡ाрдЬ рдЖрдИ "рдУ рдоां..." рдФрд░ рдкрддा рд▓рдЧा рдХि рдоेрд░े рд╕े рдмाрдд рдХрд░рддे-рдХрд░рддे рдЗрд╕ рд░ेрдбिрдпो рдСрдкрд░ेрдЯрд░ рдХो рднी рдЧोрд▓ी рд▓рдЧी рд╣ै рддрдеा рдпे рднी рд╢рд╣ीрдж рд╣ो рдЧрдпा рд╣ै। рдоेрдЬрд░ рд░ाрдЬेрд╢ рдЕрдзिрдХाрд░ी рднी рдмрд╣ाрджुрд░ी рд╕े рд╕ंрдШрд░्рд╖ рдХрд░рддे рд╣ुрдП рд╢рд╣ीрдж рд╣ो рдЧрдП। рдЙрди्рд╣ें рднी рдорд░рдгोрдкрд░ांрдд рдорд╣ाрд╡ीрд░ рдЪрдХ्рд░ рд╕े рд╕рдо्рдоाрдиिрдд рдХिрдпा рдЧрдпा। 


Click on the link to play the quiz   Kargil Vijay Diwas

Featured Post

VIGILANCE WEEK 2025

  VIGILANCE AWARENWSS WEEK QUIZ 2025 PLAY THE ONLINE QUIZЁЯСЖ  Check out your mail for e certificate  ,if you have secured 40 % marks in Quiz

Popular